(do 1945 r. Rothenburg an der Oder)

Pomnik ku czci poległych mieszkańców miasta

Lokalizacja: rynek
Forma: Wielosegmentowy pomnik wykonany z granitu. W części centralnej we wnękach płyty inskrypcyjne, na których od frontu (od strony ratusza) zawarte było ogólne przesłanie pomnika, zaś po bokach lista poległych mieszkańców miasta. Miejsce pamięci wydzielone poprzez ogrodzenie wykonane z betonowych słupków i masywnego łańcucha.
Czas powstania: Lata 20. XX w.
Stan zachowania: Pomnik w okresie powojennym co najmniej dwukrotnie przerabiany. Brak płyt inskrypcyjnych, bryła nieczytelna - pomnik wyrównano poprzez skucie, a następnie na wysokości 2/3 pomnika zamocowano płyty z nowym przesłaniem pomnika. W 1984 r. było to „ZWYCIĘSTWO, POKÓJ, WOLNOŚĆ, JEDNOŚĆ”. Poniżej hasła przyczepione były dwa metalowe miecze oraz rodło. U stóp pomnika dostawiono płytę fundacyjną z napisem:

„BOHATEROM WALK O WYZWOLENIE ZIEMI LUBUSKIEJ SPOŁECZEŃSTWO MIASTA I GMINY CZERWIEŃSK 22.07.1984”. W 2010 r. pomnik został odświeżony, zmieniono hasła na bardziej uniwersalne, usunięto nieaktualne symbole (miecze i rodło), dodano godło państwowe i herb miasta oraz wymieniono płytę fundacyjną.

 

Obecna treść pomnika:
na ścianie frontowej (północnej, od strony ratusza) – PAMIĘĆ
na ścianie południowej: WOLNOŚĆ
na ścianie wschodniej: DOBRO
na ścianie zachodniej: PRAWDA
na płycie u stóp pomnika od strony frontowej:
„Wszystkim, którzy przez wieki
byli związani z tą ziemią,
w dowód pamięci za dokonania
mieszkańcy Gminy i Miasta
Czerwieńsk – 02.05.2010 r.”

 

----------------------------------------------------------------------

Fragmentaryczna lista poległych w I wojnie mieszkańców Czerwieńska

(Opracowana w oparciu o listy publikowane w Grünberger Hauskalender r. 1920, 1921 oraz o odczyt płyt znajdujących się na czerwieńskim cmentarzu, por. http://www.tplmw.drzonow.eu/pomniki/97-czerwienskcmentarz.html )

Conze Ernst, 34 Jahre, Betriebsleiter, Landsturmmann, 6. R. Inf.-Reg. 393, 23.6.1918

(34 lata, kierownik, landszturmista – szeregowy pospolitego ruszenia, 393. Pułk Piechoty)

Frenzel Arthur L., 18 Jahre, Bäcker, Kanonier, 4. Batt. Feld.-Art.-Reg. 265, 27.8.1918

(18 lat, piekarz, kanonier / starszy szer. w art., 4. Bateria 265. Pułku Artylerii Polowej)

Gutsche Alfred, Bürogehilfe, Fahrer, Feld. Art.-Regt. 6, 9. Batterie, 8.10.1918

(pomoc biurowa, kierowca, 6. Polowy Pułk Piechoty, 9. Bateria)

Hamel Ferdinand O., 20 Jahre, Eisenbahner, Kanonier, 4. Batt. Feld.-Art.-Reg. Nr. 5 R.-S. 1., 31.5.1918

(20 lat, kolejarz, kanonier, 4. Bateria Pułku Artylerii Polowej nr 5, R.-S.1)

Hering Artur Fritz, 19 Jahre, Postaustheljer,Musketier, 1. Komp. Inf. Reg. 402, 26.6.1918

(19 lat, listonosz?, muszkieter, 1. Kompania 402. Pułku Piechoty)

Jaap Karl Hugo, 21 Jahre, Hilfsweihensteller, Gefreiter, 1. M.-G. Komp., Ldst.-Inf.-Batt. Jauer V 23, 27.7.1918)

(21 lat, pomocnik zwrotniczego, gefrajter/starszy szeregowy, 1. Kompania karabinów maszynowych, 23. Bateria (batalion?) piechoty pospolitego ruszenia z Jawora)

Irmler Paul, + 15.9.15

Jacobi Heinrich Her., 28 Jahre, Steisetzarbeiter, Unterofizier, 12. Komp. Inf.- Reg. 172, 28.3.1918

(28 lat, brukarz, podoficer, 12. Kompania, 172. Pułk Piechoty)

Karl Japp, + 27.8.18

Kliem Kurt, + 22.9.17

Klose Wilhelm, + 10.11.15

Martin Paul R., 28 Jahre, Arbeiter, Ersatzreservist, Ers.-Batt. Inf.-Reg. 154 Jauer, 29.9.1918

(28 lat, robotnik, rezerwista, Rezerwowy Batalion 154 Pułku Piechoty z Jawora)

Matliebe Heinrich, + 30.4.17

Mierow Kurt, + 1.10.15

Nitschke Gustav, + 6.5.17

Panjas Max Paul, 24 Jahre, Tischler, Musketier, 6. Komp., Res.-Inf.-Reg. 83, 2.6.1918

(24 lata, stolarz, muszkieter, 6. Kompania 83. Rezerwowy Pułk Piechoty)

Peiler Paul, + 17.4.15

Pan Ernst, + 6.7.16

Panlas Paul, + 14.4.15

Sawade Gustav, + 11.7.17

Sawinski Gustav, + 3.7.18

Sawinsky Paul, Barbier, Unteroffizier, Inf.-Regt. 205, 12 Komp., 3.7.1918
(Fryzjer męski, podoficer, 205. Pułk Piechoty, 12. Kompania)

Schliebat Leopold, + 15.3.17

Schulz Hermann,+ 17.9.15

Schulz Gustav, 30 Jahre, Ackebürger, Landsturmmann, 3. Komp. Res.-Inf.-Reg. 184, 27.7.1918

(30 lat, obywatel miasta trudniący się rolnictwem, szeregowy pospolitego ruszenia, 3. Kompania, 184 Rezerwowy Pułk Piechoty)

Schulz Oskar Max, 20 Jahre, Handlungsgehilfe, Husar, 1. Hus.-Reg. 18, 21.4.1919

(20 lat, pomoc handlowa, huzar, 1 (szwadron?), 18 Pułk Huzarów)

Strauchmann August, + 17.8.15

Sylvester Felix, 19 Jahre, Arbeiter, Musketier, 3. Komp., Res.-Inf-Reg. 72, 7. Res.-Div.,27.9.1918

(19 lat, robotnik, muszkieter, 3. Kompania, 7. Rezerwowa Dywizja, 72. Rezerwowy Pułk Piechoty)

 

 

Opracowano na podstawie:

- Badań terenowych

- Góralczyk P., Czerwieńsk do 1945 roku [w:] Czerwieńsk. Monografia miasta, pod red. T. Nodzyńskiego, Czerwieńsk – Zielona Góra 2014

- „Grünberger Hauskalender” r. 1920, 1921

- Uchwała nr XXI/279/10 Rady Miejskiej w Czerwieńsku z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie rozbudowy „Pomnika Pamięci” w Czerwieńsku.

- http://dolny-slask.org.pl/508136,Czerwiensk.html [dostęp z dnia 24.08.2016]

- http://archiwum.wojsko-polskie.pl/pl/g/1499.html [dostęp z dnia 24.08.2016]

- http://www.tplmw.drzonow.eu/pomniki/97-czerwienskcmentarz.html [dostęp z dnia 24.08.2016]
- http://fotopolska.eu/Czerwiensk_Widokowki_z_Czerwienska?f=461732-foto [dostęp z dnia 24.08.2016]

Tekst:
Błażej Mościpan
Zdjęcia:
Błażej Mościpan

Zdjęcia archiwalne: internet

 

Artykuł powstał w ramach projektu „Badania terenowe pomników ofiar I wojny światowej”

 

Będziemy niezwykle wdzięczni za wszelkie dodatkowe informacje na temat pomników w Czerwieńsku. Kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.