Pistolet maszynowy wz. 1963
(Zakłady Metalowe w Radomiu, 1971 r.).

Na przełomie lat 50. i 60. XX w. opracowany został przez polskich konstruktorów pod kierunkiem Piotra Wilniewczyca  (współtwórcy słynnego VIS-a) model kompaktowego pistoletu maszynowego na wprowadzany wówczas na szeroką skalę radziecki nabój 9 mm x 18 Makarowa. Po zakończeniu badań prototypów rozpoczęły się przygotowania do produkcji seryjnej, która ruszyła w 1967 r. w Zakładach Metalowych w Radomiu. Według danych szacunkowych w ciągu dekady wyprodukowano około 70 tys. egzemplarzy broni tego wzoru.

Pm-63 to broń samoczynno-powtarzalna działająca na zasadzie odrzutu zamka swobodnego wytwarzana (dziś już przestarzałą ) metodą obróbki skrawaniem. Zastosowano w niej szereg nietuzinkowych rozwiązań takich jak: dwuoporowy spust (bez przełącznika rodzaju ognia), odkryty zamek z korytkowym kompensatorem odrzutu, bezwładnościowy opóźniacz zmniejszający szybkostrzelność pm-u czy też dwuczęściowy rozkładany chwyt przedni, który poprawiał kontrolę nad bronią przede wszystkim w trakcie strzelania ogniem ciągłym.

Raki – taka nazwa pm-ów wz. 1963 również funkcjonuje (proweniencja tej nazwy nie jest do końca jasna) – trafiły pod koniec lat 60. XX w. do jednostek wojskowych stając się etatową bronią załóg wozów bojowych, zwiadowców, celowniczych granatników przeciwpancernych RPG-7 i kierowców różnych typów pojazdów. Zastosowanie znalazły także w wojskach powietrzno-desantowych , WOP i służbach specjalnych resortu spraw wewnętrznych. Użytkownicy cenili je za zwartą konstrukcję, nieskomplikowaną obsługę, dużą skuteczność ognia, choć zdarzały się też opinie negatywne – zbyt słaby nabój do strzelania na dystansach ustawionych na celowniku przerzutowym broni, czyli 75 m i 150 m. Niedopracowana konstrukcja nastawnego bezpiecznika powodowała z kolei, że dochodziło do samoczynnego przeładowania broni i oddania niekontrolowanego strzału. No i jeszcze poruszający się po wierzchu odkryty zamek, który przy nieumiejętnej obsłudze  (szczególnie w trakcie strzelania w pozycji leżącej) ranił dotkliwie twarz.

 numer inwentarzowy LMW-KI-1774

Dane techniczne:
Kaliber 9 mm
Nabój 9 mm x 18
Długość z kolbą złożoną 333 mm
Długość lufy 150 mm
Szybkostrzelność praktyczna 120 strz./min
Masa broni bez amunicji 1,6 kg
Magazynki na 15 i 25 naboi

Tekst i foto: Tadeusz Blachura