(Wielka Brytania, M. H. Laderman, Ltd., 1943 r. – bluza, Włochy, S. Cardia Roma - beret )
LMW-KI-2162

We wrześniu 1993 r., w trakcie zjazdu zjednoczeniowego historycznej 5. Kresowej Dywizji Piechoty z funkcjonującą wówczas w Gubinie 5. Dywizją Zmechanizowaną, kombatanci tej pierwszej przyjechali zwiedzić Lubuskie Muzeum Wojskowe. Oprowadzał ich wówczas dyrektor i twórca muzeum dr Włodzimierz Kwaśniewicz. W grupie kombatantów znalazł się m.in., mieszkający w Nowym Jorku, mjr rez. Kazimierz Zając, który po wizycie wysłał do dyrektora muzeum list oraz paczkę. W liście napisał „ mieliśmy przyjemność zwiedzać muzeum wojskowe… było to bardzo ciekawe i emocjonujące przeżycie. W muzeum znaleźliśmy wiele ciekawych eksponatów, a Pan sam oprowadzając nas objaśniał, że muzeum byłoby bogatsze gdyby można było pozyskać więcej eksponatów. Wspominał Pan przytem także o umundurowaniu z okresu ówczesnych walk 2-go Polskiego Korpusu. (…) Z tego okresu zachowała się część mojego munduru: bluza i czapka, które pozwalam sobie Panu przesłać do muzeum”.

W ten sposób do muzeum trafił piękny zestaw mundurowy, który niemal od razu został wyeksponowany na wystawie stałej „Żołnierz polski 1914-1945”. W jego skład wchodzi bluza pattern 1940 z oznaczeniami stopnia wojskowego – dwoma metalowymi gwiazdkami (porucznik) na naramiennikach. Na kołnierzach znajdują się patki wyróżniające piechotę (ciemnoniebieskie z żółtą wypustką). Na obu rękawach naszywki POLAND, a na lewym oznaka rozpoznawcza 5. Kresowej Dywizji Piechoty – żubr na żółtej tarczy w brązowej obwódce.

Nad lewą kieszenią w dwóch rzędach baretki oznaczeń. W górnym polskich od lewej; Krzyża Walecznych wz. 1920, Krzyża Zasługi z Mieczami, Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino (nr krzyża 24486, dekoracja odbyła się 25.02.1945 r.), w dolnym brytyjskich: Gwiazdy Za Wojnę 1939-1945 (1939-45 Star) oraz Gwiazdy Włoch (Italy Star).

Beret sukienny(?) barwy khaki, obszyty od dołu taśmą skórzaną. Od przodu haftowany orzeł z koroną oraz gwiazdki porucznika na podkładce. Od wewnątrz wyściełanie z połyskliwego, pikowanego materiału z wytartym oznaczeniem włoskiego producenta.

Kazimierz Zając syn Bronisława urodził się w 1919 r. Po przegranej kampanii wrześniowej został internowany na Litwie, a następnie zesłany do sowieckich obozów jenieckich, z których został wypuszczony w trakcie formowania się armii gen. W. Andersa. Przydzielony został do 5. Kresowego Batalionu (Baonu) Ciężkich Karabinów Maszynowych funkcjonującego w ramach 5 KDP, z którym przeszedł cały szlak bojowy od Monte Cassino, przez Ankonę po Bolonię. Pełnił w nim funkcje m.in. dowódcy obrony przeciwlotniczej (1942/43 r.), adiutanta dowódcy batalionu (od lutego 1943 r.), dowódcy plutonu (październik 1944 r.) oraz zastępcy dowódcy 6. kompanii CKM (od grudnia 1944 r.). Po zakończeniu działań wojennych pozostawał we Włoszech. Czasowo pełnił wówczas funkcję (w zastępstwie) opiekuna świetlicy batalionowej. Pisał również do wydawnictwa 5. Wileńskiej Brygady Piechoty pt. „Sitwa Rysiów, Żbików, Wilków Wileńskiej Brygady Żubrów”, w którym opisał jeden z epizodów z walki jego podkomendnych w artykule „Opanowanie wzgórza 619”.

Tekst: Błażej Mościpan, zdjęcia Paweł Pochocki

Opracowano na podstawie:
Źródła:
- CAW, sygn. VIII.801.142.2147 oraz kartoteka polskich jeńców wojennych 1939 r.
- karta inwentarzowa eksponatu nr LMW-KI-2162
- list z 20.04.1996 r. (archiwum LMW)
Opracowania:
-5. Kresowy Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych, oprac. Z. Matuszak, Piotrków Trybunalski 2016
Blachura T., Mościpan B., Żołnierz polski 1914-1945. Katalog wystawy, Drzonów 2018
- Cieśla M., Mundur żołnierza polskiego ze zbiorów Muzeum Militariów Oddziału Muzeum Miejskiego Wrocławia, Wrocław 2015
- Sawicki Z., Wielechowski A., Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego. Wojsko Polskie 1918-1939. Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie, Warszawa 2007
- Sitwa Rysiów, Żbików, Wilków Wileńskiej Brygady Żubrów, t. III, Rzym 1946
- Żygulski Z. jun., Wielecki H., Polski mundur wojskowy, Warszawa 1988
- http://krzyz.montecassino.eu/ [dostęp z dnia 10.11.2025]