Pistolet P-64

(Zakłady Metalowe „Łucznik” w Radomiu, 1970 r.)

numer inwentarzowy LMW-KI-2009

Na przełomie lat 1957/1958 rozpisano konkurs na następcę pistoletu TT wz. 1933 dla Wojska Polskiego i Milicji Obywatelskiej. Broń miała być zasilana nowym nabojem kal. 9 mm x 18, miała posiadać mechanizm spustowy z samonapinaniem, a także małą masę i gabaryty. Do konkursu stanęły trzy zespoły konstrukcyjne, w tym pracownicy Centralnego Badawczego Poligonu Artyleryjskiego w Zielonce. Ostatecznie pistolet opracowany przez ten zespół wygrał konkurs. Od pierwszych liter nazwisk jego członków narodziła się nieoficjalna nazwa nowej broni – CZAK.

Pistolet P-64 po licznych testach prototypu, sprawdzających niezawodność działania i wytrzymałość części, przyjęto w 1965 r. do uzbrojenia Wojska Polskiego i organów porządku publicznego. Był etatową bronią oficerów i podoficerów oraz pracowników Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Rok później ruszyła w Radomiu jego produkcja seryjna, która trwała do 1977 r. i która zamknęła się liczbą 190 tys. egzemplarzy CZAK-a. W Wojsku Polskim jednym z pierwszych jego odbiorców była 6. Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa, która latem 1968 r. w ramach operacji „Dunaj” tłumiła w Czechosłowacji Praską Wiosnę. Przydzielono jej wtedy 335 egzemplarzy nowej broni.

P-64 to pierwszy po II wojnie światowej polski pistolet samopowtarzalny wytwarzany seryjnie. Działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Lufa osadzona na stałe z czterema bruzdami prawoskrętnymi i owiniętą wokół niej sprężyną powrotną. Mechanizm uderzeniowy typu kurkowego z kurkiem obrotowym odkrytym. Mechanizm spustowy pozwala na strzelanie z odciągniętego kurka lub z samonapinania. Z lewej strony zamka znajduje się obrotowy bezpiecznik skrzydełkowy ze zwalniaczem napiętego kurka. Nad iglicą umieszczono prętowy wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej. Stałe przyrządy celownicze składają się z muszki, wymiennej dobieranej szczerbinki i wyregulowane są na odległość około 25 m. Zasilanie odbywa się z jednorzędowego magazynka pudełkowego z bocznymi oknami kontrolnymi ilości amunicji zakończonego kopytkiem z tworzywa sztucznego.
CZAK jest niewielki, lekki i wykonany na bardzo dobrym poziomie jakościowym. Jednocześnie charakteryzuje się dużym, twardym odrzutem, krótką linią celowania, zbyt krótkim chwytem pistoletowym, a co za tym idzie magazynkiem o niewielkiej pojemości. Silna sprężyna powrotna utrudnia szybkie przeładowanie broni, a twarda sprężyna uderzeniowa wymaga użycia dość dużej siły podczas strzelania z samonapinania.

Prezentowany na zdjęciach P-64 o numerze seryjnym S0740 to egzemplarz szkolny z okrągłą główką kurka z wczesnego okresu produkcji. Przekazany został do muzeum wiosną 1993 r. z JW 1951 w Nowogrodzie Bobrzańskim. W komplecie jest kabura z 1972 r. wyprodukowana przez Zakład Artykułów Skórzanych w Tomaszowie Mazowieckim.

Dane techniczne:

Kaliber 9 mm
Nabój 9 mm x 18
Prędkość wylotowa pocisku 305 m/s
Długość broni 160 mm
Długość lufy 84,6 mm
Zasięg skuteczny ognia 25 m
Masa broni bez amunicji 620 g
Magazynek na 6 nabojów

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura

***