Lotniczy szczelinowy aparat fotograficzny

ASzczAFA-5M
(LMW-KI-2964)

Lotniczy aparat fotograficzny ASzczAFA-5M jest automatycznym, dwuobiektywowym aparatem szczelinowym sterowanym odległościowo. Aparat umożliwia wykonywanie zdjęć w dzień z wysokości od 90 do 600 m i przy prędkości lotu od 500 do 1200 km/h. Należy zaznaczyć, że konstrukcja aparatu pozwala na jego użytkowanie do wysokości 1200 m, która w przypadku zasobnika typu „D” jest ograniczona zakresem pracy radiowysokościomierza małych wysokości RW-UM, służącym do korygowania jego pracy.

Aparat ASzczAFA-5M ze zdjętym panelem ogrzewanych tęczowych filtrów światła

W aparacie szczelinowym, w odróżnieniu od aparatu wykonującego zdjęcia klatkowe, odbywa się ciągłe naświetlanie przesuwającej się błony fotograficznej przez stale otwartą szczelinę. Umożliwia to fotografowanie terenu bez stref braku pokrycia i otrzymanie negatywu w formie taśmy, bez podziału na klatki.

Aparat ASzczAFA-5M  - widoczne dwa obiektywy ORION 1a,
u dołu panel  ogrzewanych filtrów światła w widoku od spodu.

Komplet aparatu ASzczAFA-5M składa się z części kamero-kasetowej, części obiektywowej, przyrządu sterującego, bloku sterowania, wzmacniacza elektromaszynowego UDM-150A oraz pokrowca ocieplającego. Część kamero-kasetowa służy do zabezpieczenia filmów przed niepożądanym naświetleniem oraz zapewnia ich przewijanie. Każda z dwóch błon fotograficznych przewijana jest w oddzielnym mechanizmie transportującym.

W aparacie ASzczAFA-5M wykorzystuje się automatyczną synchronizację prędkości przesuwania błony fotograficznej z prędkością ruchu obrazu optycznego terenu. Synchronizacja oparta jest na metodzie pośredniej obserwacji prędkości ruchu obrazu terenu, przez ciągły pomiar prędkości i wysokości lotu samolotu w czasie fotografowania. Prędkość przesuwania błony fotograficznej regulowana jest w zakresie od 30 do 300 mm/s. Każda błona przesuwa się nad „własną” szczeliną ekspozycyjną znajdującą się w płaszczyźnie ogniska obiektywu aparatu. Szerokość szczelin ekspozycyjnych regulowana jest automatycznie, w zależności od ustalonego czasu naświetlania i prędkości przesuwania błon fotograficznych. Czas naświetlania jest ustawiany pokrętłem na przyrządzie sterującym przed lotem.

Zbliżenie na obiektyw ORION 1a, F=200 mm, 1:6,3

Część obiektywowa składa się z dwóch obiektywów Orion-1a z przysłonami tęczowymi, filtru świetlnego oraz mechanizmu zdalnej regulacji przysłon. Każdy z obiektywów umożliwia fotografowanie na jednej błonie fotograficznej o szerokości 19 cm.

Blok sterowania zawiera dwa podstawowe układy automatycznej regulacji aparatu. Pierwszy z nich układ sterowania prędkością przewijania błon fotograficznych zapewnia synchronizację prędkości przewijania błon fotograficznych z prędkością ruchu obrazu optycznego fotografowanego terenu w zależności od prędkości i wysokości lotu samolotu. Prędkość przewijania błony fotograficznej jest proporcjonalna do prędkości i odwrotnie proporcjonalna do wysokości lotu. Drugi z układów reguluje szerokość szczelin ekspozycyjnych, zapewniając - przy zmianie prędkości przewijania błon fotograficznych - stały czas ich naświetlania.

Układ ogrzewania i wentylacji. W celu zapewnienia odpowiednich warunków pracy wyposażenia fotograficznego - zwłaszcza podczas lotu na dużych wysokościach - w zasobniku zastosowano układ ogrzewania i wentylacji. Po włączeniu wyłącznika „OGRZEWANIE” na pulpicie sterującym ogrzewane są: aparaty A-39 (A-39M), przyrządy sterujące aparatami oraz aparat ASzczAFA-5M. Jednocześnie włączone zostają wentylatory DW-3. Praca wentylatorów zapobiega wilgotnieniu szyb w oknach aparatów fotograficznych.

Umiejscowienie aparatu ASzczAFA-5M w zasobniku rozpoznawczym typu "D".
W głębi samolot MiG-21R przenoszący tego typu zasobnik pod kadłubem.

W celu zabezpieczenia aparatów fotograficznych przed zanieczyszczeniem podczas kołowania wszystkie obiektywy zabezpieczone są oszkleniem oraz zasłonkami otwieranymi na czas fotografowania. Otwieranie i zamykanie zasłonek umożliwiają przełączniki ASzczAFA, kolejno – NEUTRALNIE – PIONOWE – PERSPEKTYWICZNE umieszczone na pulpicie sterującym zasobnikiem. Otwarcie zasłonek sygnalizuje zielona lampka „ZASŁONKI”.

Zbliżenie na aparat AszczAFA-5M we wnętrzu zasobnika typu "D"

Aparat ASzczAFA-5M wykorzystuje się do fotografowania pionowego wąskich obiektów liniowych z małej wysokości (np. obiekty terenowe – rzeki, drogi ale także przemieszczające się kolumny sprzętu wojskowego). Wysokość fotografowania od 90 m do 600 m, przy prędkości lotu od 500 do 1200 km/h. Szerokość fotografowanego terenu L=5H (czyli 5 razy wysokość lotu). Maksymalna długość terenu fotografowanego aparatem ASzczAFA-5M wynosi 142H (czyli 142 razy wysokość lotu). Można więc sfotografować w sposób ciągły pasmo terenu o długości od 12,8 km do 85,2 km i szerokości od 450 m aż do 3 km. Parametry te oznaczają, iż minimalny odcinek terenu – 12,8 km, można sfotografować w czasie od 38 do 92 sekund, zaś maksymalny, czyli ponad 85 km w czasie od 256 sekund (4min 27sekund) do 613 sekund (10min 22sekundy).

Tekst opracowano na podstawie fabrycznej instrukcji obsługi aparatu ASzczAFA-5M oraz materiału p. Adama Wyderko.

Fotografie i opracowanie tekstu: Jarosław Sobociński

***