Przeciwlotniczy karabin maszynowy PKMZ-2

(Zakłady Mechaniczne w Tarnowie, l. 60. XX w.)

numer inwentarzowy LMW-KI-930

Pod koniec II wojny światowej w ZSRR opracowano wielkokalibrowy karabin maszynowy KPW kal. 14,5 mm. Broń konstrukcji S. W. Władimirowa działała na zasadzie wykorzystania energii krótkiego odrzutu lufy z przyspieszaczem. Skutecznie łączyła ona w sobie  szybkostrzelność karabinu maszynowego  z dużą przebijalnością celów lekko opancerzonych dzięki wykorzystaniu całej gamy wyspecjalizowanych pocisków. KPW wszedł na uzbrojenie Armii Radzieckiej w 1949 r. początkowo tylko jako karabin maszynowy piechoty. Później został wykorzystany jako karabin przeciwlotniczy w zestawach podwójnie i poczwórnie sprzężonych oznaczanych ZPU-2 (w Wojsku Polskim jako PKM-2), ZU-2 (w Wojsku Polskim jako PKMZ-2) i ZPU-4.

PKMZ-2 składa się z następujących zespołów: dwóch wielkokalibrowych karabinów maszynowych kal. 14,5 mm, podstawy uniwersalnej oraz celownika przeciwlotniczego ZAPP-2. Karabiny o wadze ~ 50 kg każdy i z wymiennymi lufami zasilane są z taśm metalowych z zamkniętymi ogniwkami o pojemności 150 nabojów, za pomocą donośnika przesuwakowego. Mechanizm spustowy pozwala prowadzić wyłącznie ogień ciągły. W skład podstawy uniwersalnej wchodzi kołyska, łoże górne, łoże dolne, mechanizm podniesieniowy i kierunkowy, spust nożny i ręczny oraz dwa siedziska obsługi. Broń przeznaczona jest przede wszystkim do osłony pododdziałów przed środkami napadu powietrznego lecącymi z małą prędkością (do 167 m/s) na wysokości do 2000 m. Maksymalny kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej do + 90°, zaś obrót w obu kierunkach o 360°. Zestaw może być również użyty do niszczenia naziemnych celów lekko opancerzonych i środków ogniowych, a w skrajnych przypadkach do eliminowania siły żywej przeciwnika.

Do strzelania stosowano naboje wielkokalibrowe wprowadzone na uzbrojenie Armii Czerwonej na początku lat 40. XX w., a przeznaczone pierwotnie dla rusznic przeciwpancernych PTRS i PTRD. Były to - ważące 200 g - naboje z pociskami przeciwpancerno-zapalającymi B-32 i BS-41 o masie 64 g, które z odległości 800 m przebijały płyty pancerne o grubości odpowiednio 20 mm i 21,2 mm ustawione pod kątem prostym. Oprócz tego stosowano pociski przeciwpancerno-zapalająco-smugowe BZT (BST), zapalające PZ i burząco-zapalające MDZ.

Produkcja licencyjna zestawów PKMZ-2 rozpoczęła się w 1960 r. w Zakładach Mechanicznych w Tarnowie. Oparta ona była na międzynarodowej kooperacji. Karabiny maszynowe KPW produkowano w Rumunii, podwozia i celowniki wytwarzano w Rumunii i Polsce. Montaż końcowy zestawów odbywał się w obu państwach. Szacuje się, że przez kilkanaście lat (1960 r.-1972 r.?) wyprodukowano  w Tarnowie 1240 zestawów.

PKMZ-2 o numerze broni SW-0715 trafił do zbiorów muzeum wiosną 1987 r. z JW 1951 Krzystkowice.

Przeciwlotniczy karabin maszynowy PKMZ-2 w czasie zajęć poligonowych WP w połowie lat 60. XX w. (Wojsko 1943-1968. Wydawnictwo MON, Warszawa 1968)

Dane techniczne:

Kaliber 14,5 mm
Nabój 14,5 mm x 114
Prędkość wylotowa pocisku ~1000 m/s
Zwalczanie celów powietrznych na wysokości do 2000 m
Masa w położeniu bojowym  650 kg
Szybkostrzelność praktyczna 300 strz./min
Przygotowanie do walki 15-20 s
Obsługa 5 żołnierzy

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura

***