Lekki czołg pływający PT-76 B

(Wołgogradzka Fabryka Traktorów, 1959-1967 r.)
numer inwentarzowy LMW-KI-1950

Pod koniec lat 40. XX w. w Związku Radzieckim opracowano cały szereg pojazdów mających zdolność  pokonywania szerokich przeszkód wodnych. Latem 1949 r. w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów Kirowskich w Leningradzie kierowanym przez Nikołaja Fiodorowicza Szaszmurina opracowano prototyp czołgu (Obiekt 740), który wyróżniał się prostotą konstrukcji, zadowalającymi właściwościami nawigacyjnymi i dobrze radził sobie w bagnistym terenie. W rezultacie to ten pojazd - oznaczony PT-76 - w sierpniu 1951 r. przyjęty został oficjalnie na wyposażenie Armii Radzieckiej.

PT-76 posiada kadłub wykonany ze spawanych płyt pancernych chroniących jedynie przed ostrzałem z broni małego kalibru oraz odłamkami. Posadowiony on jest na dwunastu dużych tłoczonych kołach nośnych z bandażami gumowymi osadzonymi na wahaczach wleczonych. Z przodu znajdują się koła napinające, a z tyłu zębate koła napędowe.

Kadłub czołgu podzielony jest w klasyczny sposób na trzy przedziały: kierowania (z przodu), bojowy (w środku) i napędowy (z tyłu). Nad przedziałem bojowym osadzona jest obrotowa wieża w kształcie ściętego stożka z dwoma oddzielnymi włazami dla dowódcy-działonowego i ładowniczego. W wieży zamontowano główne uzbrojenie czołgu – 76 mm gwintowaną armatę D-56 TS stabilizowaną w płaszczyźnie pionowej i poziomej z dwukomorowym hamulcem wylotowym typu aktywnego i eżekcyjnym przedmuchiwaczem gazów prochowych. W parku amunicyjnym przewożono 40 naboi – 24 z pociskami odłamkowo-burzącymi OF-350, 4 z pociskami przeciwpancernymi pełnokalibrowymi BR-350 A, 8 z pociskami kumulacyjnymi BK-354 oraz 4 z pociskami podkalibrowymi BR-354 P. Z armatą sprzężony był karabin maszynowy SGMT kal. 7,62 mm z zapasem 1000 naboi. Dodatkowo w latach 1972-1975 nad włazem ładowniczego zaczęto montować obrotnicę z podstawą na wielkokalibrowy karabin maszynowy DSzK wz. 1938/46 kal. 12,7 mm służący obronie przeciwlotniczej. Była ona dziełem polskich inżynierów z Wojskowego Instytutu Techniki Pancernej i Samochodowej w Zielonce pod Warszawą.

Czołgi PT-76 były jednymi z pierwszych wozów bojowych, w których zastosowano nowatorskie rozwiązanie techniczne w postaci hydrodynamicznych pędników wodnych. Zasysanie wody do rury przepływowej przez pompę i wyrzucanie jej pod dużym ciśnieniem z tyłu pojazdu oraz umiejętne operowanie przysłonami powodowało, że czołgi PT-76 zyskiwały podczas pływania wyjątkową manewrowość i zdolności nawigacyjne.

Czołgi PT-76 w 1958 r. wprowadzono na uzbrojenie Wojska Polskiego. Trafiły one do kompanii czołgów batalionów rozpoznawczych dywizji pancernych i zmechanizowanych oraz kompanii czołgów pływających w trzech pułkach desantu morskiego 7. Łużyckiej Dywizji Desantowej. Miejscem ich stacjonowania były garnizony w Lęborku (4.Pułk), Słupsku (34. Pułk) i Gdańsku (35. Pułk). Wojsku Polskiemu dostarczono łącznie 112 wozów i używane one były do początku lat 90. XX w.  Drzonowski PT-76 B o numerze seryjnym 7069731  służył prawdopodobnie w 35. Pułku Desantowym.

Latem 1991 r. pozyskany został do muzeum z JW 2201 w Słupsku. Jednostka była batalionem remontowym, gdzie na zbiorowe zmagazynowanie przekazano pod koniec lat 80. XX w. m.in. wyeksploatowane czołgi pływające PT-76.

Dane techniczne:

Masa bojowa 14 t

Silnik dieslowski W-6 o mocy 240 KM, 4-suwowy, chłodzony cieczą

Prędkość jazdy po drodze 44 km/h

Prędkość pływania 10,2 km/h

Zużycie paliwa (po drodze)  ~ 100 l / 100 km

Zasięg po drodze 240-260 km

Załoga 3 żołnierzy

Tekst i zdjęcia: T. Blachura

 ***