Suchoj Su-20

Samolot bombowo-rozpoznawczy

LMW-KI-2327

Samolot Su-20 powstał jako kontynuacja linii rozwojowej znanego samolotu Su-7. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych, rozwój systemów awionicznych oraz coraz doskonalsza elektronika pozwoliły na stworzenie koncepcji samolotów wielozadaniowych, które umożliwiały by łączenie funkcji i wykonanie zadań myśliwskich, szturmowych i bombowych oraz  rozpoznawczych. Wraz ze zwiększeniem koniecznego wyposażenia rosła masa samolotu a w konsekwencji pogarszały się parametry w locie. Mimo, iż konstruowano coraz mocniejsze silniki, dostrzeżono także potrzebę skrócenia drogi startu i lądowania. Warto zauważyć, iż odrzutowe samoloty wielozadaniowe z  początku lat 70-tych miały masę porównywalną do średniego bombowca z okresu II wojny światowej (np. B-25 „Mitchell czy B-26 „Marauder”) zaś uzbrojenia przenosiły prawie dwukrotnie więcej, poruszając się przy tym z około czterokrotnie większą prędkością.

Su-20 (6138) w chwilę po przybyciu do Muzeum, 10. październik 1999 r.

Rozwiązaniem, które opracowano aby polepszyć parametry startu i lądowania była zmienna geometria czyli ruchome skrzydła lub ich zewnętrzne części, zmieniające swój skos w locie, zależnie od potrzeb. Przy małym skosie samolot mógł wykonywać starty i lądowania przy średnim położeniu skrzydeł uzyskiwano najlepszą manewrowość w walce zaś przy maksymalnym skosie, opór skrzydła był najmniejszy i pozwalał na uzyskiwanie największej prędkość lotu. Mimo, że sam mechanizm obrotu był ciężki i zwiększał masę samolotu, to jednak korzyści z takiego rozwiązania były duże. Taki też typ skrzydła ma Su-20 oraz wszystkie kolejne odmiany rozwojowe tego samolotu. Zastosowano go także m.in. na takich samolotach jak F-111, F-14, Panavia „Tornado”, MiG-23/27 a nawet na bombowcach B-1B czy Tu-160.
 

Drzonowski Su-20 w czasie demontażu przed przebazowaniem do muzeum,
8. październik 1999 r.

Su-20 to konstrukcja radziecka, opracowano go w 1974 roku i wkrótce trafił do uzbrojenia kilku państw, między innymi Polski. Stał się on pierwszym samolotem w polskim lotnictwie posiadającym płat o zmiennej geometrii. Jego oznaczenie w lotnictwie radzieckim było nieco inne i nosił on tam nazwę Su-17M, przy czym wszystkie samoloty tej linii rozwojowej od Su-17 do Su-17M4 miały takie same skrzydło, zaś różniły się coraz bogatszą i doskonalszą awioniką a więc coraz nowocześniejszą i szerszą paletą zastosowanego uzbrojenia. Su-20 poza standardową paletą uzbrojenia powietrze-ziemia, mógł przenosić na podkadłubowym węźle na specjalnej belce jedną lub dwie taktyczne bomby jądrowe, m.in typu RN-24 o mocy 10 kT (czyli o nieco mniejszej mocy niż ta zrzucona na Hiroshimę) zaś w misjach rozpoznawczych pod kadłub podwieszano zasobnik rozpoznawczy KKR-1.

Na pierwszym planie Su-20 (6138) w czasie służby, lotnisko Powidz, lata 90-te. Widoczny świeży kamuflaż, barwy jeszcze nie są wyblakłe.

Drzonowski egzemplarz Su-20 (w dokumentacji radzieckiej jako Su-17MK  – modificirowannyj, kommercyjnyj) o numerze taktycznym „6138” oraz seryjnym 74828  wyprodukowano w 1976 roku w Komsomolsku nad Amurem. Cały okres służby samolot spędził w 7.plb-r bazującym na stałe na lotnisku w Powidzu. W powietrzu spędził on 1392 godziny i 3 minuty w ciągu 21 lat eksploatacji, przeszedł dwa remonty główne w Baranowiczach (dzisiejsza Ukraina), a w czasie drugiego z nich we wrześniu 1991 roku otrzymał malowanie kamuflażowe. Po zakończeniu użytkowania tego typu samolotów w lutym 1997 r. przebazowano je lotem na lotnisko w Bydgoszczy, skąd  10.10.1999 roku do zbiorów muzeum w Drzonowie pozyskano samolot nr „6138”.

- rozpiętość : 10,025 - 13,68 m
- długość : 19,04 m
- wysokość : 4,85 m
- prędkość maksymalna 2230 km/h
- pułap : 17 000 m
- zasięg : 2480 km
- masa własna : 9880 kg

Tekst i foto : Jarosław Sobociński, W Hołyś (oznaczone)

 ***