Mundur majora Borysa „Halicza” Ogrodnika

Gdy jeszcze nie umilkły echa ostatnich wystrzałów Wojny Obronnej 1939 r., Polacy przystąpili do tworzenia organizacji podziemnych, których celem była kontynuacja walki o wolną ojczyznę metodami konspiracyjnymi. Organizowano struktury wojskowe, prowadzono działania dywersyjne i tajne nauczanie, wydawano setki tytułów prasy podziemnej. Polskie Państwo Podziemne było ewenementem ówczesnej Europy. W zbiorach Lubuskiego Muzeum Wojskowego okres ten najlepiej oddaje zespół pamiątek po majorze Borysie Ogrodniku pseudonim „Halicz” i „Rawita”- Komendanta Obwodu Lublin Armii Krajowej (1945 r.), w którym najcenniejszy jest mundur oficerski wz. 1936 (LMW-KI-1626) wraz z czapką rogatywką wz. 1935 (LMW-KI-1625).

Czapka rogatywka wz. 1935 koloru khaki z granatowym otokiem i z orłem wz. 1919. Otok z metalową gwiazdką, obwiedziony jest u góry podwójnym srebrnym galonem. Na jedwabnej podszewce w dobrym stanie zachowała się naszywka firmowa: "S. Januszewski, Lublin ul.Kapucyńska 2".
Kurtka koloru khaki wz. 36, jednorzędowa z siedmioma dużymi guzikami z wizerunkiem orła wz. 1928. Naszyte na niej cztery kieszenie z klapkami i małymi guzikami. Kołnierz wysoki zapinany na dwie haftki, a na nim łapki granatowe z żółtymi wypustkami (oznaczającymi piechotę) i srebrnym galonem oficerskim. Na pagonach brak dystynkcji. Na kurtce zapięty skórzany pas główny, a na nim zamocowana kabura do niemieckiego pistoletu Parabellum-Luger 08.
Na szyi zawieszona polska lornetka przedwojenna 6x30 (produkcja "M. Kolberg i Ska Warszawa")  oraz wycior łańcuszkowy do karabinu Mauser wz. 1898 pełniący rolę smyczy do pistoletu.

Mjr mgr Borys Ogrodnik, działalność konspiracyjną rozpoczął już w 1939 r., współtworząc jedną z największych ówczesnych organizacji podziemnych - Komendę Obrońców Polski. Strukturze poważne ciosy na przełomie 1940 i 1941 r. zadało Gestapo, aresztując m. in. w maju 1941r. B.Ogrodnika. Następnie kierował on Organizacją Wojskową „Wilki”, która jeszcze w 1941 r. weszła w skład Organizacji Wojskowej „Unia”, a następnie w połowie 1943 r. podporządkowała się Armii Krajowej. Do tego czasu B.Ogrodnik był członkiem komitetów redakcyjnych pism konspiracyjnych „Polska Żyje” (organ KOP, jeden z pierwszych w kraju tytułów prasy podziemnej), "Zwyciężymy” i „Zwycięży Orzeł Biały” (organ OW „Wilki”).
Po połączeniu z AK „Halicz” został Komendantem Konspiracyjnej Szkoły Podchorążych i Podoficerskiej w Biskupicach, którą kierował w okresie od września 1943 r. do marca 1944 r. W kwietniu 1944 r. pojawia się w dokumentach Komendy Obwodu Lubelskiego AK jako oficer organizacyjny, następnie (od lipca 1944) Zastępca Komendanta, a od 1945 Komendant Obwodu. W październiku 1945 r. major „Halicz” wydał rozkaz wzywający byłych członków AK i Batalionów Chłopskich do ujawnienia się i wyjścia z konspiracji. Poniżej kopia rozkazu, która została udostępniona przez Archiwum Państwowe w Lublinie.
 
Mjr Ogrodnik za działalność konspiracyjną był wielokrotnie odznaczany m. in.: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej , Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Srebrnym Medalem „Zasłużonym na Polu Chwały”, Odznaką Grunwaldzką, Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju.
Na zdjęciu Krzyż Walecznych (LMW-KI-1628) przyznany decyzją płk. Jana Rzepeckiego „Wojnara”, zawartą następnie w Rozkazie Personalnym nr 181 z dnia 30 czerwca 1945 r. Na awersie krzyża widoczny napis: „Na polu chwały 1920”, w środku orzeł w koronie. Na rewersie widnieje napis: „Walecznym”, w środku miecz okolony wieńcem.
W skład zespołu pamiątek po majorze wchodzi również wykonany w konspiracji obraz „Msza święta”, olej na desce, Jerzego Kurbiela pseudonim „Grunwald” (LMW-S-121).
Obraz przedstawia mszę świętą, która odbywa się w kaplicy cmentarnej na zakończenie Konspiracyjnej Szkoły Podchorążych i Podoficerskiej w Biskupicach, która działała w okresie wrzesień 1943 – luty 1944. Szkoła liczyła kilkudziesięciu członków organizacji. Jej komendantem był mgr Borys Ogrodnik „Halicz”.
Autor obrazu był jednym z wykładowców ww. szkoły, prowadził zajęcia z nauki o broni. Prócz tej dziedziny w szkole nauczano: wyszkolenia bojowego, organizacji armii, wyszkolenia strzeleckiego, terenoznawstwa, obrony p. panc., łączności, walki granatem, musztry itd.

            Tekst i zdjęcia: Błażej Mościpan