Eksponat stycznia 2015 - Mundur mjr. Borysa Ogrodnika

 

Mundur majora Borysa „Halicza” Ogrodnika

Gdy jeszcze nie umilkły echa ostatnich wystrzałów Wojny Obronnej 1939 r., Polacy przystąpili do tworzenia organizacji podziemnych, których celem była kontynuacja walki o wolną ojczyznę metodami konspiracyjnymi. Organizowano struktury wojskowe, prowadzono działania dywersyjne i tajne nauczanie, wydawano setki tytułów prasy podziemnej. Polskie Państwo Podziemne było ewenementem ówczesnej Europy. W zbiorach Lubuskiego Muzeum Wojskowego okres ten najlepiej oddaje zespół pamiątek po majorze Borysie Ogrodniku pseudonim „Halicz” i „Rawita”- Komendanta Obwodu Lublin Armii Krajowej (1945 r.), w którym najcenniejszy jest mundur oficerski wz. 1936 (LMW-KI-1626) wraz z czapką rogatywką wz. 1935 (LMW-KI-1625).


Czapka rogatywka wz. 1935 koloru khaki z granatowym otokiem i z orłem wz. 1919. Otok z metalową gwiazdką, obwiedziony jest u góry podwójnym srebrnym galonem. Na jedwabnej podszewce w dobrym stanie zachowała się naszywka firmowa: "S. Januszewski, Lublin ul.Kapucyńska 2".
Kurtka koloru khaki wz. 36, jednorzędowa z siedmioma dużymi guzikami z wizerunkiem orła wz. 1928. Naszyte na niej cztery kieszenie z klapkami i małymi guzikami. Kołnierz wysoki zapinany na dwie haftki, a na nim łapki granatowe z żółtymi wypustkami (oznaczającymi piechotę) i srebrnym galonem oficerskim. Na pagonach brak dystynkcji. Na kurtce zapięty skórzany pas główny, a na nim zamocowana kabura do niemieckiego pistoletu Parabellum-Luger 08.
Na szyi zawieszona polska lornetka przedwojenna 6x30 (produkcja "M. Kolberg i Ska Warszawa")  oraz wycior łańcuszkowy do karabinu Mauser wz. 1898 pełniący rolę smyczy do pistoletu.

Mjr mgr Borys Ogrodnik, działalność konspiracyjną rozpoczął już w 1939 r., współtworząc jedną z największych ówczesnych organizacji podziemnych - Komendę Obrońców Polski. Strukturze poważne ciosy na przełomie 1940 i 1941 r. zadało Gestapo, aresztując m. in. w maju 1941r. B.Ogrodnika. Następnie kierował on Organizacją Wojskową „Wilki”, która jeszcze w 1941 r. weszła w skład Organizacji Wojskowej „Unia”, a następnie w połowie 1943 r. podporządkowała się Armii Krajowej. Do tego czasu B.Ogrodnik był członkiem komitetów redakcyjnych pism konspiracyjnych „Polska Żyje” (organ KOP, jeden z pierwszych w kraju tytułów prasy podziemnej), "Zwyciężymy” i „Zwycięży Orzeł Biały” (organ OW „Wilki”).
Po połączeniu z AK „Halicz” został Komendantem Konspiracyjnej Szkoły Podchorążych i Podoficerskiej w Biskupicach, którą kierował w okresie od września 1943 r. do marca 1944 r. W kwietniu 1944 r. pojawia się w dokumentach Komendy Obwodu Lubelskiego AK jako oficer organizacyjny, następnie (od lipca 1944) Zastępca Komendanta, a od 1945 Komendant Obwodu. W październiku 1945 r. major „Halicz” wydał rozkaz wzywający byłych członków AK i Batalionów Chłopskich do ujawnienia się i wyjścia z konspiracji. Poniżej kopia rozkazu, która została udostępniona przez Archiwum Państwowe w Lublinie.
 
Mjr Ogrodnik za działalność konspiracyjną był wielokrotnie odznaczany m. in.: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej , Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Srebrnym Medalem „Zasłużonym na Polu Chwały”, Odznaką Grunwaldzką, Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju.
Na zdjęciu Krzyż Walecznych (LMW-KI-1628) przyznany decyzją płk. Jana Rzepeckiego „Wojnara”, zawartą następnie w Rozkazie Personalnym nr 181 z dnia 30 czerwca 1945 r. Na awersie krzyża widoczny napis: „Na polu chwały 1920”, w środku orzeł w koronie. Na rewersie widnieje napis: „Walecznym”, w środku miecz okolony wieńcem.
W skład zespołu pamiątek po majorze wchodzi również wykonany w konspiracji obraz „Msza święta”, olej na desce, Jerzego Kurbiela pseudonim „Grunwald” (LMW-S-121).
Obraz przedstawia mszę świętą, która odbywa się w kaplicy cmentarnej na zakończenie Konspiracyjnej Szkoły Podchorążych i Podoficerskiej w Biskupicach, która działała w okresie wrzesień 1943 – luty 1944. Szkoła liczyła kilkudziesięciu członków organizacji. Jej komendantem był mgr Borys Ogrodnik „Halicz”.
Autor obrazu był jednym z wykładowców ww. szkoły, prowadził zajęcia z nauki o broni. Prócz tej dziedziny w szkole nauczano: wyszkolenia bojowego, organizacji armii, wyszkolenia strzeleckiego, terenoznawstwa, obrony p. panc., łączności, walki granatem, musztry itd.

            Tekst i zdjęcia: Błażej Mościpan