Pistolet maszynowy Sten Mk. II

(Royal Small Arms Factory  Enfield, 1942 r. – 1944 r.)
numer inwentarzowy LMW-KI-911

 Na początku II wojny światowej armia brytyjska nie posiadała w swoim arsenale pistoletów maszynowych. Jednak bolesne doświadczenia z walk we Francji w maju i czerwcu 1940 r. uzmysłowiły konieczność posiadania broni tego rodzaju. Aby nadrobić stracony czas postanowiono skonstruować broń maksymalnie uproszczoną, przeznaczoną do szybkiej, masowej produkcji. Podjęła się tego zadania firma Royal Small Arms Factory w Enfield, gdzie głównym konstruktorem był inżynier Harold Turpin. Za model wyjściowy przyjęto sprawdzone niemieckie MP-38 i MP-40 strzelające amunicją kal. 9 mm x 19 Para. Prototyp pistoletu maszynowego przedstawiono w styczniu 1941 r., a po skróconych próbach i testach  - w czerwcu tego roku - rozpoczęto jego produkcję seryjną. Od pierwszych liter nazwisk - Shepperd (oficer odpowiedzialny za projekt), Turpin (główny konstruktor) oraz Enfield (siedziba wytwórni) wzięła się nazwa nowego pistoletu maszynowego - Sten.

 
Produkcją Stenów zajęły się trzy zakłady - w Enfield, Tyseley, Fazakerley. Później ograniczoną produkcję uruchomiono także w Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii. Od połowy 1941 r. do końca 1945 r. wyprodukowano 3 mln 750 tys. sztuk wszystkich jedenastu wzorów Stena - broni dziwacznej, niekształtnej, prymitywnej i szkaradnej, ale prawie tak samo skutecznej jak niemieckie MP-38 i MP-40.
 

Prosta konstrukcja Stena pozwalająca produkować go niemal w każdych warunkach, z dostępnych materiałów i w wielkich ilościach za niską cenę stała się inspiracją do podjęcia jego produkcji w warsztatach konspiracyjnych okupowanej Europy. W samej Polsce produkcją Stenów zajmowały się 23 wytwórnie, w tym ta najsłynniejsza - Fabryka Łóżek i Sprzętu Szpitalnego Konrada Jarnuszkiewicza w Warszawie. Poza stolicą działały wytwórnie w Krakowie, Skarżysku-Kamiennej, Suchedniowie, Radomiu. Szacuje się, że od 1943 r. wyprodukowano w nich nieco ponad 2 tys. sztuk pistoletów maszynowych Sten w odmianie Mk. II.

Sten to broń działająca na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Zasilana jest z dwurzędowego magazynka pudełkowego mieszczącego 32 naboje. Magazynki to jedna ze słabych stron tej broni - mocna sprężyna podajnika utrudnia ładowanie, a drobna deformacja szczęk magazynka powoduje zacięcia. Do komory zamkowej przyspawane są stałe przyrządy celownicze - celownik przeziernikowy i muszka. Pod komorą zamkową (w obudowie) osadzony jest mechanizm spustowy składający się z języka spustowego, dźwigni spustowej, szyny spustowej ze sprężyną oraz przełącznika rodzaju ognia. Łatwo odłączana od broni kolba nie posiada chwytu pistoletowego i wykonana jest z giętych profili stalowych.
 

Pistolet maszynowy Sten Mk. II o numerze broni F083925 trafił do zbiorów muzeum w Drzonowie na początku 1986 r. z JW 2596 Żurawica.

Dane techniczne:

Kaliber 9 mm
Nabój 9 mm x 19 Para
Długość broni 762 mm
Długość lufy 197 mm
Szybkostrzelność teoretyczna 540 strz./min.
Zasięg skuteczny ognia 180 m
Masa broni z amunicją 3,4 kg
Magazynek pudełkowy na 32 naboje

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura 

***