Pistolet maszynowy PPS wz. 1943

(Zakłady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, 1952 r.)

numer inwentarzowy LMW-KI-1768

W 1942 r. rozpisano w Związku Radzieckim konkurs na skonstruowanie nowego pistoletu maszynowego. Miał on być mniejszy i lżejszy od PPSz wz. 1941, miał mieć szybko wymienny magazynek, a cały cykl produkcji broni miał być maksymalnie skrócony i dostosowany do masowego wytwarzania. Służyło temu tłoczenie komponentów na zimno, nitowanie, zgrzewanie i kołkowanie. W wyniku prób skierowano do produkcji w grudniu 1942 r. pistolet maszynowy Aleksieja I. Sudajewa, a jego wytwarzaniem jako pierwsze zajęły się Zakłady Metalowe w Sestrorecku pod Leningradem.  Jednocześnie doskonalono konstrukcję PPS-a tak, że w 1943 r. trafił on oficjalnie na wyposażenie Armii Czerwonej stając się etatową bronią m.in. zwiadowców, spadochroniarzy, artylerzystów i czołgistów.

PPS wz. 1943 to broń samoczynna przystosowana do strzelania wyłącznie ogniem ciągłym. Jego automatyka działa w oparciu o wykorzystanie odrzutu zamka swobodnego. Zasilany jest z dwurzędowego magazynka łukowego o pojemności 35 naboi, choć według relacji użytkowników PPS-ów w naszej armii zwyczajowo ładowano je 30 nabojami, gdyż ostatnie sztuki upychano w magazynku już z dużym wysiłkiem. Posiada on – osadzoną na stałe w ażurowej osłonie – lufę o czterech bruzdach, komorę zamkową z oknem wyrzutowym łusek, przerzutowy celownik szczerbinkowy o nastawach 100 m i 200 m, komorę urządzenia spustowego z gniazdem magazynka i chwytem pistoletowym z czarnymi tworzywowymi okładzinami moletowanymi w drobną siateczkę. W komorze urządzenie spustowe z bezpiecznikiem blokującym trzon zamkowy i język spustowy. W jej tylnej części umieszczone jest na zawiasie składane ramię kolby ze stopką wykonane ze stalowych profili.

     
Pistolet maszynowy Aleksieja I. Sudajewa był pierwszym typem broni wytwarzanej po II w. św. przez rodzimy przemysł. Już w 1946 r. jego produkcję licencyjną rozpoczęły Zakłady Hipolita Cegielskiego  w Poznaniu (oznaczenie kodowe:  HCP w kole, następnie „6” w owalu). Później dołączyły Zakłady Metalowe „Łucznik”  w Radomiu („11” w owalu), Huta Baildon w Katowicach („12” w owalu) oraz Kombinat Maszyn Włókienniczych Wifama w Łodzi („53” w owalu). Opanowanie produkcji pozwoliło z czasem na opracowanie przez rodzimych konstruktorów oryginalnej modyfikacji PPS-a (PPS wz. 1943/52) lepiej przystosowanego dla potrzeb piechoty i tańszego w produkcji niż popularne „pepesze”. Mimo wprowadzenia do służby karabinków automatycznych Kałasznikowa PPS-y aż do lat 80. XX w. pozostawały  w uzbrojeniu jednostek drugorzutowych i pomocniczych. Później wyposażono w nie Służbę Ochrony Kolei, Służbę Więzienną i - chyba najliczniej - straże przemysłowe.

Prezentowany PPS wz. 1943 o numerze seryjnym PK-13988 trafił do muzeum wiosną 1990 r. z JW 1282 Jastrzębie k. Namysłowa i jest jednym z sześciu pistoletów maszynowych tego wzoru w drzonowskiej kolekcji – łącznie z jednym egzemplarzem PPS-a wz. 1943/52. 

Kontrola  pps-ów przez podoficera (starszy sierżant) w magazynie broni jednej z jednostek wojskowych (Ludowe Wojsko Polskie, Wydawnictwo MON, W-wa 1955)

Dane techniczne:
Kaliber 7,62 mm
Nabój 7,62 mm x 25 wz. 1930
Długość broni 625 mm
Długość lufy 250 mm
Szybkostrzelność teoretyczna 500-600 strz./min
Zasięg skuteczny ognia 200 m
Masa broni z amunicją 3,65 kg
Magazynek łukowy na 35 naboi

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura