Eksponat kwietnia – transporter opancerzony BTR-152W1

(Zakłady im. Lichaczowa w Moskwie, ok. 1960 r.  )
nr inw.: LMW-KI-1640

Kołowy radziecki transporter opancerzony BTR-152W1 to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków w kolekcji Lubuskiego Muzeum Wojskowego. Pieczołowicie odrestaurowany do stanu jezdnego, wyekwipowany w kompletne i oryginalne wyposażenie,  stał się wizytówką naszej placówki, prezentowaną również poza jej murami. Wymienić tu można choćby zloty militarne w Boryszynie i Skwierzynie, Dni Województwa Lubuskiego w Gorzowie Wielkopolskim czy wyjazdy na zielonogórski deptak. Możliwość przejażdżki tym wozem od lat jest magnesem przyciągającym rzesze turystów na muzealne imprezy kulturalne. Warto zatem przybliżyć charakterystykę konstrukcji transportera oraz historię drzonowskiego egzemplarza.
Transporter BTR-152 jest trójosiowym wozem z napędem na wszystkie mosty, zbudowanym na bazie samochodu ciężarowego ZIS-151.Opracowany w 1946 r. pojazd powstał w odpowiedzi na pilne zapotrzebowanie zmechanizowania piechoty Armii Radzieckiej, na uzbrojenie której trafił w 1950 r. Publicznie konstrukcja zaprezentowana została rok później, w trakcie jednej z moskiewskich defilad. Od tego momentu, możemy mówić  o  masowej produkcji BTR-a. Szybko transportery stały się podstawowymi pojazdami tego rodzaju w Armii Radzieckiej, Ludowym Wojsku Polskim i pozostałych armiach członków Układu Warszawskiego. Dzięki uniwersalności nadwozia, transportery  wykorzystywane były nie tylko do przewozu piechoty. Po delikatnych modyfikacjach służyły jako wozy dowodzenia, saperskie czy ciągniki artyleryjskie.

Drzonowski egzemplarz to wersja eksportowa wozu, wykonana na zlecenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Stąd niemieckie oznaczenia przyrządów znajdujących się na desce rozdzielczej czy wtórnie wykonane uchwyty na dodatkowy osprzęt. W Narodowej Armii Ludowej NRD przydzielony został do 3. Batalionu Zmotoryzowanego, gdzie służył do lat 70. XX w. Następnie przekazany został do oddziałów prewencji niemieckiej Policji Ludowej, skąd w 1981 r. trafił do Wojewódzkiej Komendy Milicji Obywatelskiej w Zielonej Górze. Tutaj eksploatowany był w jednostkach prewencji tj. w Zmotoryzowanych Odwodach Milicji Obywatelskiej (ZOMO). W tym czasie przeszedł kilka modernizacji, z których najważniejszą było zamontowanie (wskutek doświadczeń z wydarzeń lubińskich) blaszanego, czterospadowego dachu nad dotąd odkrytym przedziałem desantowym.  W 1988 r. w dobrym stanie technicznym wóz trafił do Lubuskiego Muzeum Wojskowego.

Wiele elementów z zaprezentowanego tu zarysu historii eksponatu, udało się ustalić dzięki przeprowadzonym w latach 2003-2006 pracom konserwatorskim. W ich trakcie odkryto m.in. wcześniejszą kolorystykę i oznaczenia z różnych okresów eksploatacji pojazdu. Dzięki temu udało się odtworzyć wygląd wozu z lat 1970-81, kiedy to używany był przez Policję Ludową NRD (odtworzono malowanie i oznaczenia, blaszany dach zastąpiono odtworzoną plandeką, uzupełniono elementy wyposażenia). Jednak najważniejszym rezultatem pracochłonnego remontu było  „przywrócenie funkcji życiowych” BTR-a.  Inicjatorem i w znacznej mierze również wykonawcą remontu był mgr Krzysztof Motyl - były adiunkt w Lubuskim Muzeum Wojskowym, bardziej znany jako miłośnik i znawca tematyki budownictwa obronnego Środkowego Nadodrza.

Dane techniczne:

  - Masa bojowa pojazdu: 8950 kg
  - Silnik: czterosuwowy, sześciocylindrowy, benzynowy, gaźnikowy ZiŁ-123
  - Moc silnika: 110 KM
  - Uzbrojenie zasadnicze: 1 karabin SGMB kal. 7,62 mm
  - Prędkość: do 75 km/h
  - Zużycie paliwa: na drodze – 55l/100 km; w terenie – 80 l/100 km
  - Zasięg: do 600 km
  - Wyciągarka: mechaniczna o uciągu 5000 kg, długość liny 70 m
  - Załoga: 2 (kierowca i dowódca) + 17 żołnierzy desantu  

Tekst i zdjęcia: Błażej Mościpan