Karabinek Mosin wz. 1944

(Zakłady Metalowe im. gen. Waltera w Radomiu, 1953 r.)

numer inwentarzowy LMW-KI-757

W latach 80. XX w. w carskiej Rosji podstawową bronią piechoty był – przestarzały już wówczas – jednostrzałowy, czarnoprochowy karabin Berdana kal. 10,67 mm. Rozpoczęto więc prace nad unowocześnieniem swojej broni strzeleckiej. Uwaga wojskowych skupiła się na wzorach broni obcej proweniencji. Największe zainteresowanie wzbudzał karabin belgijskiej firmy L. E. Nagant z Liége. Intensywne prace nad własną konstrukcją broni powtarzalnej (w oparciu o karabin braci Nagant) prowadził w tym czasie kapitan S. I. Mosin. Ostatecznie wiosną 1891 r. na uzbrojenie armii przyjęty został karabin rodzimej konstrukcji. Przeważyła prostota wytwarzania, mniejsze koszty przyjęcia do uzbrojenia oraz perspektywa wcześniejszego rozpoczęcia jego produkcji seryjnej. Przez następne dekady była to podstawowa broń strzelecka armii carskiej, a następnie Armii Czerwonej. Obok karabinów pojawiły się także (pozbawione bagnetu) karabinki wz. 1907 oraz wz. 1938 przeznaczone dla artylerii, obsług karabinów maszynowych, żandarmerii, formacji pomocniczych. W czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej pojawił się nowy karabinek uniwersalny wz. 1944 z bagnetem składanym dla piechoty i broni technicznych. Z czasem wyparł on z produkcji wszystkie inne karabiny i karabinki systemu Mosina – poza karabinem wyborowym wz. 1891/30. Produkcja broni tego wzoru trwała w ZSRR do 1948 r.

Mosin wz. 1944 to broń powtarzalna z czterotaktowym zamkiem obrotowo-ślizgowym zasilana z jednorzędowego, stałego, wystającego z łoża magazynka pudełkowego. Łoże z brzozy syberyjskiej z nakładką na lufę i przedłużone płaską kolbą wzmocnioną stalowym trzewikiem. Lufa z czterema bruzdami połączona jest z komorą zamkową za pomocą gwintu. Na lufie znajdują się mechaniczne przyrządy celownicze – muszka słupkowa w kulistej osłonie i celownik krzywkowy wyskalowany do 1000 m. W dolnej ściance komory zamkowej osadzone są elementy mechanizmu spustowego czyli język spustowy i zaczep kurkowy. Chronione są one profilowanym kabłąkiem stanowiącym całość z jednorzędowym magazynkiem. Z prawej strony broni znajduje się stały, składany z boku bagnet typu kłującego z pierścieniem do jego osadzania na wylocie lufy.

Karabinki Mosin wz. 1944 (a także wz. 1938) w czasie wojny trafiły również na wyposażenie żołnierzy polskich walczących na froncie wschodnim. Używała ich przede wszystkim kawaleria, artyleria, wojska techniczne oraz służby pomocnicze. Z czasem zaczęły one też coraz liczniej zastępować w jednostkach liniowych mniej poręczne karabiny  Mosin wz. 1891/30. Po wojnie „krótkie” Mosiny nadal pozostały w służbie, a w 1949 r. (1950 r.?) uruchomiono w kraju ich produkcję licencyjną, która zamknęła się sumą 373 tys. egzemplarzy bardzo dobrej jakości. Pozostały one w służbie w WP do lat 60. XX w.. Później trafiły do organizacji paramilitarnych (m.in. ORMO) i straży przemysłowych.  Magazyny mobilizacyjne naszej armii zapchane były bronią tego wzoru jeszcze na początku lat 90.XX w.

Mosin wz. 1944 to broń solidnej, prostej budowy z małą liczbą części składowych. Obok karabinów Mosin wz. 1891/30 i pistoletów maszynowych PPSz wz. 1941 był on ikoną broni strzeleckiej używanej na froncie wschodnim w czasie II wojny światowej. Miał swoje zalety, miał też sporo wad. Karabinek strzelał mocnym nabojem z dużą prędkością wylotową, która zapewniała stosunkowo płaski tor lotu pocisku. Charakteryzował się dobrą szybkostrzelnością praktyczną i niezłą celnością. Ryglowanie zamka było pewne, a jego rozbieranie w trudnych warunkach polowych łatwe. Niewygodny był bezpiecznik, który utrudniał zabezpieczanie broni zwłaszcza podczas mrozów. Krótka i zbyt wysunięta do przodu rączka trzonu zamkowego wydłużała czas przeładowania karabinka. Zły kształt łódki nabojowej nieco utrudniał jego ładowanie. Do Mosina używano niepraktycznego bagnetu typu kłującego, ale w odmianie wz. 1944 ulepszono jego złe mocowanie na lufie. Teraz było ono pewne, mocne i funkcjonalne.

Karabinek o numerze seryjnym KB 06588 (broń zgodna numerycznie) trafił do zbiorów muzeum latem 1986 r. z JW 1951 Krzystkowice i jest jednym z 11 karabinków tego wzoru (łącznie z egzemplarzami przekrojowymi) w naszej kolekcji.

Dane techniczne:

Kaliber 7,62 mm
Nabój 7,62 mm x 54R
Prędkość wylotowa pocisku 820 m/s
Długość broni 1020 mm
Długość lufy 508 mm
Zasięg skuteczny ognia 400 m
Masa broni bez amunicji ~ 4 kg
Magazynek na 5 naboi

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura

***