Pistolet maszynowy Thompson M1

(Auto-Ordnance Corporation, Bridgeport, Connecticut, USA, 1942)

numer inwentarzowy LMW-KI-2845

Początki pistoletu maszynowego konstrukcji Johna T. Thompsona czyli słynnej „miotły do wymiatania okopów” sięgają czasów I wojny światowej. Oficjalne testy peemu przeprowadzone dla przedstawicieli armii USA wypadły obiecująco, jednakże koniec działań wojennych, demilitaryzacja i cięcie wydatków na nowe uzbrojenie spowodowały brak zamówień ze strony wojska. Kilkanaście tysięcy egzemplarzy już wyprodukowanej broni trafiło więc na rynek komercyjny. Thompsony używane były w czasach prohibicji i Wielkiego Kryzysu przez policję, FBI i chicagowskich gangsterów. Dopiero pod koniec lat 20. XX w. przyszło zamówienie od amerykańskiej Marynarki Wojennej na kilkaset sztuk Thompsonów M1928. Oficjalnie peem (model 1928A1) przyjęto na uzbrojenie USArmy w 1938 r. Masowa produkcja Thompsonów ruszyła wraz z wybuchem II wojny światowej i dużym zamówieniem ze strony Wielkiej Brytanii na 100 tys. egzemplarzy broni. Szacuje się, że w czasie wojny firmy Auto-Ordnance w Bridgeport i Savage Arms w Utica wyprodukowały niemal 1,4 mln Thompsonów – z tego ponad 285 tys. modelu M1.

PeemThompson to broń samoczynno-powtarzalna o lufie nieruchomej strzelająca ogniem pojedynczym i ciągłym. W wersji M1 zastosowano zamek swobodny, a rączkę zamkową przeniesiono na prawy bok komory zamkowej. Komora w przekroju prostokątna, zamknięta jest od dołu masywnym chwytem pistoletowym wsuwanym w prowadnice. Nad chwytem (z lewej strony) na komorze urządzenia spustowego znajduje się bezpiecznik, przełącznik rodzaju ognia oraz profilowane, ruchome ramię zwalniacza magazynka. Magazynek o specjalnej konstrukcji ma szynę współpracującą z prowadnicą wykonaną w przedniej części kabłąka osłony spustu i komory. W prezentowanym egzemplarzu magazynki mają wybite sygnatury producenta: The Seymour Products Co., Seymour, Connecticut, USA. Pod lufą osadzony jest drewniany chwyt przedni z obustronnym frezem, a do komory spustowej podpięta jest (osadzona na stałe) solidna drewniana kolba z metalowym trzewikiem ochronnym z wydrążonym gniazdem na przybory do czyszczenia broni.

Tommy Gun był bronią zbyt dużą i ciężką, materiałochłonną i drogą w produkcji ze względu na precyzyjne wykonanie i użycie komponentów najwyższej jakości. Mimo to był jednym z najpopularniejszych pistoletów maszynowych używanych w czasie II wojny światowej. Żołnierze alianccy cenili go za solidne wykonanie, niezawodne działanie i celność – broń na dystansie do 50 m rzeczywiście „wymiatała” przeciwnika.

Thompsony trafiły także w polskie ręce. W 1926 r. pięćdziesiąt sztuk peemów M1921 zakupiła Komenda Główna Policji Państwowej w Warszawie, a kilkanaście sztuk M1928 przekazano w latach 30. XX w. do użytku w Korpusie Ochrony Pogranicza. W czasie II wojny światowej Thompsony znalazły się na uzbrojeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie – używane były w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, 2. Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa, 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Dzięki zrzutom trafiły w ręce powstańców warszawskich, a także do oddziałów partyzanckich Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Według źródeł 19 marca 1943 r. w obwodzie puławskim oddziały BCH odebrały zrzut sześciu zasobników o wadze 100 kilogramów netto każdy. Zapakowane w nich były m.in. angielskie pistolety maszynowe Sten, amerykańskie Thompsony, ręczne karabiny maszynowe Bren, broń krótka, granaty, karabiny, amunicja, radiostacja nadawczo-odbiorcza, radia, materiały wybuchowe i medykamenty.

Thompson o numerze 129497 zakupiony został do zbiorów muzeum w listopadzie 2008 r. w koncesjonowanej firmie zajmującej się handlem zabytkową bronią palną.

Thompson w rękach żołnierzy  amerykańskiej 101. Dywizji Powietrzno-Desantowej - Operacja Overlord (6 June 1944. Soldiers in Normandy. Paris 1994)

Dane techniczne:

Kaliber 11,43 mm
Nabój  11,43 mm x 23 (.45 ACP)
Prędkość początkowa pocisku 280 m/s
Długość broni 813 mm
Długość lufy 267 mm
Szybkostrzelność teoretyczna 700 strz./min
Zasięg skuteczny ognia do 150 m
Masa broni z amunicją ~ 5 kg
Magazynek pudełkowy na 20/30 naboi

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura

***