Pistolet samopowtarzalny „TT” wz. 1933
(Zakłady Metalowe w Radomiu, 1954 r.

numer inwentarzowy LMW-KI-66

Od początku lat dwudziestych XX w. wyższe gremia wojskowe ZSRR zastanawiały się nad wprowadzeniem jako broni etatowej w armii pistoletu samopowtarzalnego (w tym czasie podstawową krótką bronią palną były rewolwery  Nagant wz. 1895). Rozpisano więc konkursy na nowy wzór broni, a także na nowy typ amunicji. Ostatecznie zwycięzcą został Fiodor W. Tokariew i jego pistolet wz. 1930 (a właściwie jego najbardziej dojrzała forma czyli pistolet wz. 1933) oraz nowa amunicja do pistoletów i pistoletów maszynowych kal. 7,62 mm x 25.

Pistolet Tokariewa produkowany był od 1935 r. w Tule, gdzie roczna produkcja osiągała ponad 100 tys. egzemplarzy. Po wybuchu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej wytwarzanie broni  przeniesiono do Iżewska (961-962 tys. egzemplarzy). Pistolet był łatwy w produkcji i tani, a silny nabój wyróżniał go niezłą skutecznością.

Do Polski radzieckie „tetetki” trafiły wraz z wojskiem gen. Z. Berlinga, gdzie od 1943 r. były etatową bronią kadry dowódczej. Pozostawały na wyposażeniu naszej armii do końca lat 60. XX w.

 
„Tetetka” jest pistoletem samopowtarzalnym działającym na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Ryglowanie następuje przez przekoszenie lufy w płaszczyźnie pionowej. Mechanizm spustowy pojedynczego działania z przerywaczem. Mechanizm uderzeniowy z kurkiem zewnętrznym. Pod lufą umiejscowiona jest sprężyna powrotna z krótką żerdzią. Broń nie posiada bezpieczników nastawnych i samoczynnych – zabezpieczenie przed przypadkowym strzałem następuje poprzez ustawienie kurka w położeniu zabezpieczającym. Proste przyrządy celownicze (muszka i szczerbinka) ustawione są na odległość 25 m. W chwycie znajduje się płaski jednorzędowy magazynek pudełkowy z otworami kontrolnymi o pojemności ośmiu nabojów. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu na zatrzasku zamka.

Prezentowana na zdjęciach „tetetka” to egzemplarz polskiej produkcji licencyjnej, która trwała w radomskiej fabryce w latach 1947-1959 ?. Jest ona w dobrym stanie zachowania – wszystkie części broni są zgodne numerycznie, a liternictwo głębokie i wyraźne. Pistolet trafił do zbiorów muzeum latem 1979 r. z JW 1951 Krzystkowice.

Dane techniczne:

Kaliber 7,62 mm

Nabój 7,62 mm x 25

Prędkość wylotowa pocisku  420 m/s

Długość broni 195 mm

Długość lufy 116 mm

Szybkostrzelność 8 strz./ 10-15 s

Zasięg skuteczny ognia 50 m

Masa broni bez amunicji 855 g

Magazynek na 8 nabojów

Tekst i zdjęcia: T. Blachura

***