Opancerzony samochód rozpoznawczy BRDM-1
(Gorkowskij Awtomobilnyj Zawod, 1957-1966 r.)
numer inwentarzowy LMW-KI-744

Na początku lat 50. XX w. oddziały rozpoznawcze Armii Radzieckiej używały m.in. transporterów opancerzonych BTR-40 z napędem na cztery koła. Wozy tego typu miały jednak dość ograniczone możliwości poruszania się w trudnym terenie i nie posiadały zdolności pokonywania szerokich przeszkód wodnych. W związku z tym w Biurze Konstrukcyjnym GAZ-a w Gorkim opracowano nowy typ pojazdu, który miał być pływającą odmianą samochodu BTR-40. Obok sprawdzonych już i standaryzowanych podzespołów pojazdu zastosowano nowe urządzenia, które uczyniły go bardziej uniwersalnym poprawiając zdecydowanie jego możliwości pokonywania wszelkich przeszkód terenowych. Tak więc powstała zupełnie nowa konstrukcja nazwana BRDM (w polskiej terminologii określana jako opancerzony pojazd rozpoznawczo-patrolowy), którego produkcja seryjna ruszyła w 1957 roku..

Nadwozie BRDM-a przystosowane konstrukcyjnie do pływania (kształt kadłuba, falochron, pędnik wodny) w przedniej części posiada przedział silnikowy, w środkowej kierowania, a w tylnej bojowy. Podwozie z czterema dużymi kołami, z których przednie są skrętne ma jeszcze dodatkowe cztery mniejsze koła napędzane łańcuchami i opuszczane hydraulicznie, które umożliwiały pokonywanie stosunkowo szerokich rowów i okopów. Do regulacji ciśnienia we wszystkich kołach zastosowano dość nowatorskie jak na tamte czasy rozwiązanie w postaci centralnego układu pompowania kół, który z czasem stał się standardem w pojazdach tego typu.

BRDM-y w odmianie podstawowej uzbrojone w karabiny maszynowe SGMB, a rzadziej również w  wielkokalibrowe karabiny maszynowe DSZK i KPWT używane były w pododdziałach rozpoznawczych. Konstrukcja wozu umożliwiała także budowę wersji specjalistycznych uzbrojonych w szynowe wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych stanowiących wyposażenie pododdziałów przeciwpancernych wojsk zmechanizowanych. Rozpoznanie chemiczne używało z kolei wersji BRDM-a wyposażonego w środki wykrywania skażenia chemicznego lub radiologicznego terenu..

Opancerzone samochody rozpoznawcze BRDM-1 produkowane były do 1966 roku (z taśm produkcyjnych zjechało około 10 tys. wozów), po czym zastąpiły je nowsze konstrukcje z obrotową wieżyczką uzbrojoną w wkm KPWT i karabin maszynowy PKT. Poza Armią Radziecką używało ich wiele armii na całym świecie, w tym Wojsko Polskie, któremu między 1961 r. a 1965 r. dostarczono 800 pojazdów w wersji podstawowej oraz 49 wozów z wyrzutniami ppk  2P27 (pociski 3M6 Trzmiel).   

 Drzonowski BRDM-1 (numer podwozia 303Ł034) będący konstrukcją w odmianie podstawowej trafił do muzeum latem 1986 r. z JW 1956 w Ostrowie Wlkp.
 

Dane techniczne:
Masa bojowa 5,6 t
Pancerz spawany z płyt walcowanych o gr. od 4 mm do 11 mm
Silnik gaźnikowy, 6-cylindrowy, chłodzony cieczą GAZ-40P o mocy 90 KM
Prędkość max. po drodze 80 km/h
Zasięg po drodze 500 km
Prędkość pływania 8-9 km/h
Pokonywane przeszkody: wzniesienia 30°, rowy o szer. 122 cm, ściany o wys. 40 cm
Uzbrojenie karabin maszynowy SGMB kal. 7,62 mm lub wkm DSZK kal. 12,7 mm lub wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych (3M6 Trzmiel, 9M14 Malutka)
Załoga 5 żołnierzy. 

Tekst i foto: Tadeusz Blachura