Janina Wolanin z domu Błaszczak urodziła się 5 października 1924 r. w Kowlu na Wołyniu. W osadzie wojskowej Polany położonej około 20 km na płn.-wsch. od Kowla jej ojciec - były legionista i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. - kapral Jan Błaszczak prowadził gospodarstwo rolne. Po zajęciu Kresów Wschodnich we wrześniu 1939 r. został ciężko pobity przez nacjonalistyczne bojówki ukraińskie. Po przewiezieniu do szpitala w Kowlu zaginął bez wieści.

W lutym 1940 r. nastoletnia Janina Błaszczak wraz ze swoim bratem, matką i dziadkiem została deportowana przez władze radzieckie na Syberię, gdzie pracowała przy wyrębie lasów. Była ona jedną ze 140 tys. Polaków uznanych przez władze ZSRR jako „element niepewny” i wywiezionych w głąb Związku Radzieckiego.

Latem 1943 r. na wieść, że w Sielcach nad Oką formuje się polska 1. Dywizja Piechoty im. T. Kościuszki Janina Błaszczak zgłosiła się do wojska jako ochotnik i przydzielona została do Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater. We wrześniu skierowano ją do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu do plutonu moździerzy. W lutym 1944 r. zdała egzamin z trzecią lokatą na kilkuset kursantów (w tym 51 kobiet) i otrzymała stopień podporucznika. Mocne cechy jej charakteru takie jak odwaga, stanowczość, zmysł organizatorski, a także odporność fizyczna i psychiczna zadecydowały, że powierzono jej funkcję dowódcy męskiej kompanii moździerzy kal. 82 mm (3. kompania 9. pułku piechoty 3. Dywizji Piechoty im. R. Traugutta). Był to największy oddział jakim dowodziła kobieta na pierwszej linii frontu w czasie II wojny światowej!

Chrzest bojowy podporucznik Janina Błaszczak wraz ze swoimi podwładnymi przeszła w sierpniu 1944 r. w czasie walk obronnych na przyczółku warecko-magnuszewskim. W połowie września 3. Dywizja Piechoty przybyła do Warszawy i zajęła pozycje na prawym brzegu Wisły. Jej 9. pułk (w tym moździerzyści 3. kompanii) miał przeprawić się przez rzekę na Powiśle celem udzielenia pomocy walczącym powstańcom. Przeprawa odbyła się z dużymi stratami, a i walki na samym przyczółku czerniakowskim były niezwykle ciężkie. To tutaj podporucznik Janina Błaszczak w czasie obrony jednej z powstańczych barykad została ranna w nogi. Zmasowane ataki Niemców wymuszały na powstańcach, „berlingowcach” i ludności cywilnej desperackie próby ewakuowania się na prawy brzeg Wisły. Ranną Janinę Błaszczak żołnierze próbowali ewakuować w jednej z ocalałych łodzi desantowych, ale bliski wybuch pocisku artyleryjskiego ranił ją ponownie – tym razem w głowę. Ostatecznie wraz z innymi powstańcami i żołnierzami dostała się do niewoli. Przetransportowana została do szpitala w Skierniewicach, skąd po kilku dniach potajemnie wydostały ją sanitariuszki Armii Krajowej i umieściły w rodzinie kolejarskiej, gdzie przez kilka miesięcy była ukrywana i leczona. Na początku 1945 r. – po przejściu frontu przez Skierniewice – udała się do Lublina do dowództwa Wojska Polskiego. Tu też poddana była kilkumiesięcznemu, specjalistycznemu leczeniu. Następnie skierowano ją do Centralnej Szkoły Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Łodzi, gdzie pełniła funkcję pomocnika szefa do spraw wyszkolenia liniowego. W marcu 1946 r. na własną prośbę została zdemobilizowana.

Po wojnie Janina Błaszczak wyszła za mąż za kapitana Józefa Wolanina i docelowo zamieszkała w Zielonej Górze. Urodziła dwoje dzieci, zdobyła średnie wykształcenie ekonomiczne oraz skończyła Studium Ekonomiki i Przemysłu w Warszawie. Pracowała jako wysoko wykwalifikowana księgowa, aż do przejścia na emeryturę w 1981 r. W następnych latach oddała się bez reszty społecznej działalności kombatanckiej organizując wielokrotnie zloty „riazańczyków” - jak choćby ten w Szczecinie i Świnoujściu w czerwcu 1989 r. Była przewodniczącą Okręgowej Rady Kobiet Kombatantek w Zielonej Górze. To dzięki jej zaangażowaniu w październiku 1989 r. doszło do zorganizowania w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Drzonowie stałej ekspozycji poświęconej kobietom-żołnierzom (jedynej takiej w ówczesnym polskim muzealnictwie wojskowym). Z inicjatywy Janiny Wolanin w 2000 r. na Cmentarzu Komunalnym w Zielonej Górze odsłonięto obelisk poświęcony wszystkim polskim kobietom-żołnierzom walczącym na frontach II wojny światowej. To także dzięki niej w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze wiosną 2003 r. zorganizowano wystawę czasową pt. „Polskie kobiety-żołnierze – uczestniczki II wojny światowej”. W przygotowaniu wystawy uczestniczyło również Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie.

Janina Wolanin zmarła 22 grudnia 2010 r. w wieku 86 lat. Pochowana została z honorami wojskowymi w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym w Zielonej Górze w asyście pocztów sztandarowych, z udziałem przedstawicieli władz miejskich i środowisk kombatanckich.

Za swoją służbę i bohaterskie czyny w czasie wojny Janina Wolanin odznaczona została wysokimi odznaczeniami państwowymi – Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, a także Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Zesłańców Sybiru, złotą odznaką „Związku Inwalidów Wojennych RP”. Za aktywną działalność społeczną na rzecz Zielonej Góry i regionu otrzymała ona w 2003 r. tytuł Honorowego Obywatela Zielonej Góry, który nadała Rada Miejska. Wśród wielu wyróżnień honorowych Janina Wolanin posiadała także złotą odznakę „Za zasługi dla Warszawy”.

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura