Szabla kawaleryjska wz. 1811 tzw. „Blicherówka” (z niem. Blüchersäbel) Prusy, I ćw. XIX w.
(LMW-KI-1972)

Blicherówka to broń pruskiej kawalerii (z wyjątkiem kirasjerów) wprowadzona oficjalnie do uzbrojenia rozkazem króla Fryderyka Wilhelma III w 1811 r. Używana w tej armii mniej więcej do połowy XIX w. Jej nazwa pochodzi od nazwiska feldmarszałka Gebharda Leberechta von Blüchera – dowódcy armii pruskiej m.in. w bitwie pod Waterloo. Szabla o charakterystycznym tzw. półstrzemieniowym kabłąku i bardzo szerokiej głowni, stała się pierwowzorem całego szeregu typów szabel używanych w Prusach, a później w Niemczech aż do II wojny światowej.

Protoplastą dla Blüchersäbel była słynna angielska szabla kawaleryjska wz. 1796, której liczne egzemplarze trafiły do Prus w czasie wojen napoleońskich. Produkowane na terenie Niemiec szable od angielskiego pierwowzoru różniły się jedynie drobnymi detalami. Wytwarzało je kilka wytwórni przez co poszczególne egzemplarze różniły się między sobą m.in. krzywizną głowni.

Blicherówka jest jedną spośród tych „szabel obcej proweniencji i obcych wzorów (…) które w różnym czasie, a z wojennej potrzeby w ręku polskiego żołnierza się znalazły stanowiąc jego oręż” (cyt. W. Kwaśniewicz, Szable w zbiorach…). W niewielkich ilościach była używana przez choćby uczestników Powstań Listopadowego i Styczniowego oraz Wiosny Ludów w Wielkopolsce.

Szablę wz. 1811 charakteryzuje się następująco: rękojeść zamknięta, jednokabłąkowa w stalowej oprawie, wykonana w całości bardzo masywnie. Jelec stalowy z kabłąkiem przednim, załamanym u dołu pod kątem prostym, ze znacznym wybrzuszeniem u góry. W górnej części kabłąka otwór na temblak. Krzyż jelca płaski, lekko zwężający się ku końcom ramion, z odchylonym w dół tylnym ramieniem, zakończonym łezką. Wąsy płaskie, zaokrąglone u dołu. Głowica nakryta obłym kapturkiem, przechodzącym w sięgający jelca warkocz z dwoma, przynitowanymi do trzonu rękojeści policzkami. Trzon rękojeści drewniany, wybrzuszony, obciągnięty czarną skórą, poprzecznie karbowany. Głownia stalowa, polerowana, o dużej krzywiźnie, przewężona w brzuścu, obustronnie szlifowana. Pióro płaskie, obosieczne, sztych przygrzbietowy. Pochwa stalowa, polerowana, z dwoma ryfkami i koluszkami. Ostroga z grubej blachy, jednoramienna, przednia.

Prezentowany na zdjęciach egzemplarz został zakupiony do zbiorów muzeum w 1992 r. Posiada wybitą na jelcu sygnaturę jednostki R.A.M. 18.53 (Reserve-Artillerie-Munitions-Kolonne Nr 18 Waffe Nr 53), a nieco dalej 103. M 2. Cyfra 103 powtórzona jest na grzbiecie głowni. Dołożona do szabli pochwa posiada wybite na szyjce cechy: 13 5. C.D. 12. umieszczone nad przebitym dawniejszym numerem, a na pierścieniu górnym 832 B 2.

Wymiary:

długość szabli: 92,5 cm, głowni 81,2 cm,

dł. całkowita szabli w pochwie: 96 cm

szer. głowni: 3,5 – 4 cm

Tekst: Błażej Mościpan, zdjęcia Paweł Pochocki

Opracowano na podstawie

- karta inwentarzowa eksponatu LMW-KI-1972

- Blachura T., Dawna broń. Katalog wystawy stałej Lubuskiego Muzeum Wojskowego, Drzonów 2021

- Czerwiński A., Dudek L., Szabla żołnierza polskiego XIX i XX wieku w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Wrocław 1989

- Komorowski P., Szabel nam nie zabraknie… Broń biała żołnierza polskiego z XVIII-XX wieku, Ostrzeszów 2012

- Kwaśniewicz W., Leksykon broni białej i miotającej, Warszawa 2003

- Kwaśniewicz W., Szable w zbiorach Lubuskiego Muzeum Wojskowego, Drzonów 2000

 ***