Niekierowany pocisk rakietowy S-5

(ARS-57, KARS-57)

Niekierowane pociski rakietowe S-5 (oznaczone także ARS-57, KARS-57) kal. 57 mm opracowane zostały w ZSRR w 1955 r. jako broń powietrze-powietrze. Pomysł powstał na bazie niemieckich doświadczeń z końca wojny zaś pocisk S-5 opracowano wzorując się na niemieckim R-4/M. Podobnie jak Niemcy pociski niekierowane stosowali do atakowania wypraw bombowców, także Rosjanie w podobnym celu z powodzeniem użyli S-5 w czasie wojny Wietnamskiej. W późniejszym okresie, ze względu na stosunkowo małą celność w zastosowaniach powietrze-powietrze, stały się podstawowym uzbrojeniem samolotów szturmowych i śmigłowców lub wielozadaniowych samolotów bojowych w misjach zwalczania celów naziemnych. Odpalane były głównie z wyrzutni kasetowych UB-16-57U o 16 prowadnicach rurowych, później także z UB-32A oraz ich modyfikacji dostosowanych do różnych typów samolotów i śmigłowców.

Na powyższych i poniższej fotografii pocisk S-5 pierwszej odmiany produkcyjnej.

- S-5 (ARS-57) - pierwsza odmiana produkcyjna, wzorowana na niemieckim R-4/M
- S-5M (ARS-57M) - posiada głowicę odłamkowo-burzącą, tworzącą ok. 75 odłamków o masie 1 g. Przeznaczony był do niszczenia obiektów powietrznych i naziemnych (nawodnych) lekko opancerzonych. Posiadał czołowy mechaniczny zapalnik uderzeniowy z samolikwidatorem działającym po upływie ustalonego czasu.
- S-5MO - posiada głowicę odłamkowo-burzącą (na obwodzie pocisku umieszczono
spiralny, nacinany pierścień stalowy, tworzący 360 odłamków o masie ok. 2g każdy)
- S-5K- przeznaczony do zwalczania obiektów opancerzonych. Posiada głowicę kumulacyjną, zdolną przebić pancerz o grubości 130 mm.
- S-5KO - przeciwpancerno – odłamkowa głowica bojowa, ładunek kumulacyjny 
uzupełniony zewnętrznym spiralnym pierścieniem fragmentacyjnym, tworzącym około 150 odłamków, otrzymał nowy, bardziej niezawodny zapalnik piezoelektryczny.
Poniżej i powyżej pocisk S-5KO

 
- S-5P - przeznaczony do wytwarzania pasywnych zakłóceń stacji radiolokacyjnych przeciwnika i uzbrojony w ładunek zawierający pakiety dipoli odbijających fale elektromagnetyczne. Pocisk po upływie zaprogramowanego czasu po odpaleniu, wyrzuca kolejno trzy pakiety dipoli, które tworzą obłoki zakłócające odbicie fal radarowych. Wypełnienie pocisku typem ładunku dipolowego jest dobierane stosownie do planowanego zadania.
- S-5o – pocisk oświetlający, zawiera ładunek oświetlający, opadający na spadochronie. Ładunek wraz ze spadochronem wyrzucany jest po zadziałaniu zapalnika czasowego. Minimalny czas palenia się masy oświetlającej - 15 sekund, prędkość opadania ładunku na spadochronie około 20 m/s.
- S-5M1/K1/P1/O1- zmodernizowane wersje pocisków S-5M/K/P/O, różniące się sposobem podania impulsu elektrycznego na zapłonnik ładunku prochowego silnika rakietowego. Dotychczasową wtyczkę zastąpił pierścień ślizgowy, w pociskach S-5M1 i S-5K1 zastosowano skuteczniejsze zapalniki.
- S-5KP (S-5KPB) -  głowica kumulacyjna, zastosowano piezoelektryczny zapalnik uderzeniowy o błyskawicznym działaniu (podwyższonej szybkości). W przypadku niesprawności piezogeneratora, zapalnik zadziała jako standardowy uderzeniowy, bezwładnościowy. Przebijalność pancerza zwiększona do 250 mm.
- S-5I - pocisk z ładunkiem w postaci pułapki termicznej przeznaczonej mylenia głowic rakiet naprowadzanych na podczerwień.
- S-5S – głowica odłamkowa, wypełniona metalowymi kilkucentymetrowymi strzałkami do rażenia siły żywej.

Powyżej zbliżenie na część bojową pocisku S-5 KO, poniżej głowica pocisku S-5MO

Wyrzutnie rodziny UB-16 i UB-32 były powszechnie stosowane praktycznie na wszystkich typach samolotów i śmigłowców wojskowych konstrukcji radzieckiej/rosyjskiej : MiG-21, MiG-23, MiG-27, MiG-29, Jak-38, Su-7, Su-17, Su-20, Su-22, Su-24, Su-25,
także na uzbrojonych samolotach transportowych An-72P oraz śmigłowcach Mi-4, Mi-8, Mi-17, Mi-24, Ka-25, Ka-27, Ka-29
Powyżej i poniżej przekrój pocisku S-5KO

W Polsce w latach 60-tych dla samolotu TS-11 ”Iskra” opracowano wyrzutnie kasetowe MARS-3 i MARS-4 mieszczące 4 lub 8 pocisków typu S-5. Dla uzbrojonej wersji śmigłowca PZL Mi-2URN skonstruowano wyrzutnię Mars-2M, mieszczącą 16 rakiet S-5. Na samolotach szturmowych Lim-6bis standardowo stosowano dwie zmodyfikowane (skrócony przedni stożek) wyrzutnie UB-16 z pociskami S-5. Także uzbrojone wersje śmigłowca W-3 Sokół mogą przenosić wyrzutnie UB-16 lub Mars z pociskami S-5.

 Na bazie niekierowanego pocisku rakietowego S-5 został opracowany także imitator celu powietrznego oznaczony  ICP-89.
Zbliżenie na usterzenie pocisku S-5M - skrzydełka są ścięte jednostronnie, aby nadać ruch obrotowy w czasie lotu pocisku. Widoczny także pierścień ślizgowy złącza elektrycznego - zamiast wtyczki połączeniowej stosowanej w pierwszych odmianach.
 

 Dane techniczne S-5M
      - długość -1006 mm
      - średnica - 57 mm
      - masa głowicy bojowej - 1,36 kg 
      - masa całkowita - 4,5 kg
      - prędkość - 500-550 m/s
      - zasięg maksymalny - 1,8 km


  Foto i tekst : Jarosław Sobociński

***