Pistolet Mauser C 96

(Waffenfabrik Mauser, Oberndorf  am Neckar, 1922-1930 r.?)

numer inwentarzowy LMW-KI-2170

Pod koniec XIX w. w armii niemieckiej używano rewolwerów wz. 1879 i wz. 1883 na proch czarny. Były to wówczas konstrukcje już przestarzałe, które należało zastąpić nowoczesnym pistoletem samopowtarzalnym. Projekt takiej broni opracowany został nieoficjalnie w fabryce Paula Mausera przez jej pracowników – braci Feederle. Prototyp poddano próbnym strzelaniom w marcu 1895 r. wykorzystując najpierw naboje 7,65 mm Borchardt, a następnie nową amunicję 7,63 mm Mauser. Miała ona – jak na amunicję pistoletową – bardzo dużą energię i przebijalność. Przez cały 1896 r. trwały przygotowania do uruchomienia produkcji seryjnej pistoletu oraz  doskonalenie licznych prototypów. Właściwa produkcja seryjna ruszyła wiosną 1897 r.

C 96 był pistoletem dość skomplikowanym, materiałochłonnym idrogim w produkcji. Mimo to odniósł spory sukces. Przez ponad 40 lat powstało około miliona egzemplarzy tej jakże charakterystycznej broni będącej niejako połączeniem karabinu (stały magazynek, dołączana drewniana kolba) oraz rewolweru (chwyt, wyraźnie zaznaczony kurek). Poddawany on był też przez te lata licznym modyfikacjom. Powstały odmiany strzelające różną amunicją (m.in. 9 mm x 19 Para), mające różną długość lufy czy pojemność magazynków. Pistolet odegrał niepoślednią rolę w obu wojnach światowych, licznych wojnach domowych i kolonialnych  oraz konfliktach lokalnych m.in. wojnie burskiej, rewolucji bolszewickiej w Rosji, hiszpańskiej wojnie domowej.

Mauser C 96 używany był również w Wojsku Polskim, choć nigdy nie był w nim bronią etatową. Do rozpoczęcia produkcji polskich pistoletów VIS wz. 1935 w latach 20. XX w. eksploatowano wiele wzorów krótkiej broni palnej – często o egzotycznym rodowodzie. Na ich tle Mauser C 96 prezentował się jako broń znakomitej jakości o wysokich parametrach użytkowych. W czasie II wojny światowej ponownie używano go w partyzantce oraz w Wojsku Polskim na froncie wschodnim. Natomiast po zakończeniu wojny krótko służył jeszcze milicjantom i innym służbom porządkowym.

Pistolet Mauser C 96 to broń samopowtarzalna, działająca na zasadzie krótkiego odrzutu lufy i strzelająca z zamka zaryglowanego ryglem wahliwym. Mechanizm spustowy pojedynczego działania, bez samonapinania, przystosowany do strzelania jedynie ogniem pojedynczym. Mechanizm uderzeniowy typu kurkowego, z kurkiem zewnętrznym. Zamek porusza się w suwadle, pchany sprężyną powrotną mocowaną wewnątrz trzonu zamkowego. Szkielet broni stanowi jednolity element wykonany ze stali, ze stałym magazynkiem umieszczonym przed kabłąkiem.

Automatyka pistoletu działa w sposób następujący. Naciśnięcie spustu powoduje, że napięty kurek zbija iglicę powodując strzał. Po strzale lufa z zamkiem cofa się nieznacznie i zatrzymuje, a odryglowany zamek cofa się dalej wysuwając się z komory zamkowej, wyrzucając łuskę i napinając kurek. Następnie zamek wraca wybierając po drodze nabój z magazynka i wprowadza go do komory nabojowej. Na końcu lufa z zamkiem przesuwa się do przodu ryglując zamek. Naciśnięcie spustu powoduje strzał. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek pozostaje w tylnym położeniu. Udogodnienie to po raz pierwszy na świecie zastosowano w omawianym wzorze broni.

Mauser C 96 z bezpiecznikiem Neue Sicherung o numerze broni 349042 (wszystkie części pistoletu zgodne numerycznie) trafił do zbiorów muzeum w Drzonowie w czerwcu 1996 r. jako jeden z wielu eksponatów zlikwidowanej Sali Tradycji Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrz. W komplecie jest drewniana kolba-kabura oraz zdekompletowana skórzana kabura z tłoczoną nazwą producenta oraz datą: Gustav Reinhardt, Berlin, 1917 r.

Dane techniczne:
Kaliber 7,63 mm
Nabój 7,63 mm x 25 Mauser
Prędkość wylotowa pocisku 400 m/s
Długość broni 296 mm
Długość lufy 140 mm
Zasięg skuteczny ognia z dołączoną kolbą 200 m
Masa broni bez amunicji 1,1 kg
Magazynek na 10 nabojów

Tekst i zdjęcia: Tadeusz Blachura

***