Samolot szturmowo-rozpoznawczy

Lim-6bis R

Pod koniec lat 50-tych, po wycofaniu samolotów o napędzie tłokowym Ił-10/Avia B-33, w polskim lotnictwie powstał problem realizacji zadań szturmowych, jakie wypełniał ten samolot. Próbowano doraźnie w tej roli wykorzystać Lim-2 z podwieszonymi dwoma bombami zamiast podskrzydłowych zbiorników paliwa. Takie rozwiązanie nie mogło jednak docelowo spełniać warunków i oczekiwań w kwestii wsparcia wojsk lądowych. Dlatego też zwrócono uwagę na licencyjnie produkowany w tym czasie samolot Lim-5, mający kryptonim „CF”.
Prace w kierunku modyfikacji Lim-5 do celów szturmowych oznaczono kryptonimem „CM”.
Po przeprowadzonych gruntownych analizach odnośnie potrzeb oraz możliwości samolotu, uznano, iż prowadzenie badań i modyfikacji jest celowe. Samolot dysponował solidną konstrukcją a także zakresem prędkości optymalnym do wykonywania misji wsparcia wojsk lądowych (ówczesne konstrukcje naddźdwiękowe okazały się nieefektywne, były bowiem optymalizowane do osiągania jak największych prędkości).
 
Samolot po remoncie wykonanym w 1996 i 1997 r. przez członków Klubu Modelarzy
i Miłośników Lotnictwa "Orlik" : Maćka i Tadeusza Serylaków, Grzegorza
i Marcina Witkowskich oraz Jarosława Sobocińskiego.

Zanim wykrystalizował się ostateczny kształt i konfiguracja konstrukcji, Lim-5 przechodził sporo etapów modernizacji. Były to działania nowatorskie na tym typie samolotu, poruszano się więc w zupełnie nie znanych obszarach badawczych. Aby zwiększyć zasięg, zaprojektowano, testowano i wyprodukowano partię 60 samolotów wyposażonych w tzw. owiewko-zbiorniki zaś, aby umożliwić starty i lądowania na nieutwardzonych lotniskach zastosowano w nich podwójne koła podwozia głównego a także spadochron hamujący umieszczony pod kadłubem. Te i wiele innych ulepszeń testowano na samolotach oznaczonych Lim-5M („CM”), których produkcję realizowano między 30 listopada 1960 a 10 maja 1961 roku.
 
Lim-6bisR "635", stan samolotu niedługo po przybyciu do muzeum, 1990 r.
Foto. W. Hołyś

W czerwcu 1960 roku opracowano samolot Lim-5MR („CMR”), czyli wersję szturmowo-rozpoznawczą, którą wyposażono w zasobniki z różnymi typami aparatów fotograficznych, umieszczone na końcach skrzydeł.
W styczniu 1961 roku opracowano prototyp Lim-5M-II („CM-I”). Otrzymał on klapy z nadmuchem, tzw. system SPS - co wiązało się z modyfikacją silnika i nieco zmniejszało jego moc (silnik oznaczono jako Lis-6). Spadochron hamujący umieszczono w owiewce u podstawy statecznika pionowego. Na przełomie 1961 i 1962 roku wyprodukowano 40 egzemplarzy tej odmiany samolotu, którą nazwano Lim-6. Jednak w tej konfiguracji nigdy nie wszedł on do użytku w lotnictwie. Lim-6 okazał się nieudanym samolotem.

Lim-6bis R "635" stan we wrześniu i październiku 1996 r. po usunięciu starego pokrycia.
Na samolocie było tak wiele tzw. "domalówek", iż trudno było odtworzyć
oryginalny układ kamuflażu.

Ostatecznie zdemontowano owiewko-zbiorniki oraz system SPS, zachowując podwójne koła podwozia głównego i spadochron hamujący. W tym okresie samolot otrzymał dodatkowe węzły na uzbrojenie umieszczone w przykadłubowej części skrzydeł. Tak wyposażony samolot otrzymał oznaczenie Lim-6bis. Miał on także możliwość podczepiania rakietowych przyspieszaczy startowych. Odmiana rozpoznawcza, Lim-6R otrzymała jeden aparat fotograficzny AFA-39, umieszczony nie jak wcześniej planowano w pojemnikach na końcach skrzydeł, lecz pod kadłubem, w środkowej jego części w specjalnej owiewce.
Na Lim-6R istniała także możliwość podwieszania zasobników z aparatem fotograficznym AFA-39 na dodatkowych przykadłubowych belkach uzbrojenia (zamiast wyrzutni MARS-2 lub bomb). Zanim w styczniu 1963 roku ruszyła produkcja samolotów Lim-6bis, zrezygnowano także z  podwójnych kół podwozia głównego, pozostając przy klasycznym układzie z samolotu Lim-5.

Lim-6bisR - stan przed remontem, wiosna 1996 roku

Między 23 marca 1963 a 25 lutym 1964 roku wyprodukowano 70 egzemplarzy samolotów Lim-6bis
w trzech seriach (IV,V,VI), z których seria IV były to przebudowane wcześniejsze, nieudane samoloty Lim-6, doprowadzone do bieżącego standardu. Odmianą rozpoznawczą tej konstrukcji pozostał Lim-6R, oznaczony ostatecznie jako Lim-6bisR. Choć testowano na niej różne układy rozmieszczenia i typy aparatów fotograficznych, ostatecznie do produkcji wszedł wariant z jednym lotniczym aparatem fotograficznym AFA-39 w zasobniku pod kadłubem.

Lim-6bisR, stan przed remontem, wiosna 1996 roku. Kolor szary w czasie płowienia
przybrał odcień niebiesko-szary. W zmiennej intensywności oświetleniu, inne
wrażenie tej barwy było w dni słoneczne a nieco inne w dni pochmurne.

Egzemplarz samolotu Lim-6bisR eksponowany w drzonowskim muzeum, oznaczony numerem burtowym „635” i seryjnym 1J-06-35, wyprodukowano w WSK Mielec, 6 marca 1964 r. w ramach VI serii.
Do pierwszej jednostki bojowej (21 pułk rozpoznania taktycznego) dotarł 13 marca 1964 r. zaś kolejnym przydziałem był 51 pułk myśliwsko-szturmowy w Pile (51 PLSz), gdzie samolot znalazł się 16 lutego 1968 r.
Pozostałą część służby (poza trzyletnim epizodem w Powidzu, w okresie 7 kwiecień 1983 - 16 czerwiec 1986) samolot spędził w 45 pułku myśliwsko-szturmowym (później 45 LPSz-B) w Babimoście.
Po wycofaniu z eksploatacji, 26 stycznia 1990 roku przekazany na cele muzealne,
został przebazowany do Drzonowa.

Dane  taktyczno - techniczne :

Rozpiętość –  9,628 m
Długość –  11,36 m
Wysokość –  3,80 m
Powierzchnia  nośna –  22,60 m
Prędkość  maksymalna – 1150 km/h
Pułap – 16 600 m
Zasięg – 1630 km
Masa  własna – 4271 kg

Tekst : Jarosław Sobociński

Foto : W. Hołyś, J.Sobociński