Standardy ochrony małoletnich
STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
OBOWIĄZUJĄCE
W Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze z/s w Drzonowie
Na podstawie:
- Ustawy z dnia 13 maja 2016 r o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. z 2023 r. poz.1304 ze zm.
- Ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz.1606)
- Poradnik Fundacji – Dajemy Dzieciom Siłę.
CEL
Zapewnienie bezpieczeństwa małoletnim, dbałość o ich dobro, uwzględnienie potrzeb i podejmowanie działań w ich jak najlepszym interesie.
Spis treści
Rozdział 1. Obszary standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem……………..….3
Rozdział 2. Słowniczek terminów……………………………………………………………..4
Rozdział 3. Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki krzywdzenia dziecka…………………5
Rozdział 4. Zasady reagowania na przypadki podejrzenia, że małoletni doświadcza krzywdzenia. Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka…………………..…5
Rozdział 5 Zasady ochrony wizerunku dziecka i danych osobowych małoletnich…………....6
Rozdział 6. Monitoring stosowania Standardów ochrony małoletnich przed krzywdzeniem…7
Rozdział 7. Przepisy końcowe…………………………………………………………………7
Załączniki do Standardów Ochrony Małoletnich:
Załącznik nr 1 – Zasady bezpiecznej rekrutacji pracowników.
Załącznik nr 2 - Zasady bezpiecznych relacji.
Załącznik nr 3 – Karta interwencji
Załącznik 4 – Wytyczne dotyczące zasad ochrony wizerunku dziecka i danych osobowych dzieci.
Załącznik nr 5 – Ankieta monitorująca poziom realizacji Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem.
Załącznik 6. – Oświadczenie o zapoznaniu się ze Standardami Ochrony Małoletnich.
Załącznik 7 – Rejestr interwencji i zagrożeń.
Wykaz ważnych numerów telefonów i kontaktów.
Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników Lubuskiego Muzeum Wojskowego (dalej: Muzeum) na terenie placówki, jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Pracownik Muzeum traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracownika wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownik Muzeum, realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych placówki oraz swoich kompetencji.
Dobro i bezpieczeństwo dzieci jest priorytetem wszelkich działań placówki podejmowanych przez pracowników na rzecz dzieci.
Niniejszy system ochrony dzieci przed krzywdzeniem określa procedury interwencji, działania profilaktyczne, edukacyjne, zasady zapobiegania krzywdzeniu dzieci, a w sytuacji gdy do krzywdzenia doszło – określa zasady zmniejszenia rozmiaru jego skutków poprzez prawidłową i efektywną pomoc małoletniemu oraz wskazuje odpowiedzialność osób zatrudnionych w Muzeum za bezpieczeństwo dzieci w nim przebywających.
Rozdział 1.
Obszary Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem
Standard 1 – Muzeum opracowało, przyjęło i wdrożyło do realizacji Standardy Ochrony Małoletnich.
a) Dotyczą one całego personelu (pracowników, współpracowników, stażystów i wolontariuszy – na wszystkich szczeblach Muzeum.
b) Dyrektor Muzeum zatwierdził Standardy, a za ich wdrażanie i nadzorowanie odpowiada kierownictwo Muzeum.
c) Dyrektor wyznaczył osobę odpowiedzialną za monitoring realizacji Standardów. Rola oraz zadania tej osoby są jasno określone.
d) Standardy ochrony małoletnich jasno i kompleksowo określają zasady bezpiecznej rekrutacji personelu,
- sposób reagowania w Muzeum na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza krzywdzenia,
- zasady bezpiecznej relacji personel-dziecko,
- zasady bezpiecznego korzystania z internetu i mediów elektronicznych,
- zasady ochrony wizerunku i danych osobowych dzieci,
e) Standardy są opublikowane i szeroko promowane wśród całego personelu, rodziców i dzieci a poszczególne grupy za z nią aktywnie zapoznawane poprzez działania edukacyjne i informacyjne.
Standard 2 – Muzeum stosuje zasady bezpiecznej rekrutacji personelu, regularnie szkoli personel ze standardów tj:
a) Zasady rekrutacji personelu pracującego z dziećmi, w tym obowiązek uzyskiwania danych z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym o każdym członku personelu oraz, gdy to jest dozwolone przepisami obowiązującego prawa, informacji z Krajowego Rejestru Karnego, a kiedy prawo na to nie zezwala, uzyskiwania oświadczenia personelu dotyczącego nie karalności lub braku toczących się postępowań karnych lub dyscyplinarnych za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę małoletniego,
b) Zasady bezpiecznych relacji personelu z małoletnimi, wskazujące, jakie zachowania na terenie Muzeum są niedozwolone a jakie pożądane w kontakcie z dzieckiem,
c) Zasady zapewniania pracownikom podstawowej wiedzy na temat ochrony małoletnich przed krzywdzeniem oraz udzielania pomocy dzieciom w sytuacjach zagrożenia w zakresie:
- rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci,
- procedur interwencji w przypadku podejrzeń krzywdzenia,
Odpowiedzialności prawnej pracowników, zobowiązanych do podejmowania interwencji,
d) Zasady przygotowania personelu (pracującego z dziećmi i ich rodzicami/
/opiekunami do edukowania:
- dzieci na temat ochrony przed przemocą i wykorzystywaniem,
- rodziców/opiekunów dzieci na temat wychowania dzieci bez przemocy oraz chronienia ich przed przemocą i wykorzystywaniem,
e) zasady dysponowania materiałami edukacyjnymi dla dzieci i dla rodziców oraz aktywnego ich wykorzystania.
Standard 3 – Muzeum wdrożyło i stosuje procedury interwencyjne, które znane są i udostępnione całemu personelowi. Każdy pracownik wie komu należy zgłosić informację
o krzywdzeniu małoletniego i kto jest odpowiedzialny za działania interwencyjne. Każdemu pracownikowi udostępnione są dane kontaktowe do lokalnych instytucji odpowiedzialnych za przeciwdziałanie i interwencję w przypadku krzywdzenia małoletnich.
a) Muzeum wypracowało procedury, które określają krok po kroku, jakie działanie należy podjąć w sytuacji krzywdzenia dziecka lub zagrożenia jego bezpieczeństwa ze strony personelu organizacji, członków rodziny, rówieśników i osób obcych.
b) Muzeum dysponuje danymi do lokalnych instytucji i organizacji, które zajmują się interwencją i pomocą w sytuacjach krzywdzenia dzieci (policja, sąd rodzinny, centrum interwencji kryzysowej, ośrodek pomocy społecznej, placówki ochrony zdrowia) oraz zapewnia do nich dostęp wszystkim pracownikom.
Standard 4 – Muzeum co najmniej raz na 2 lata monitoruje i w razie konieczności ewaluuje zapisy Standardów konsultując się z personelem, małoletnimi i rodzicami oraz je aktualizuje.
Standardy podstawowe:
Przyjęte standardy ochrony małoletnich są weryfikowane ze szczególnym uwzględnieniem analizy sytuacji związanych z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa u dzieci.
Standardy uzupełniające:
W ramach weryfikacji standardów placówka konsultuje się z małoletnimi oraz ich rodzicami/opiekunami.
Rozdział 2.
Słownik terminów
- Dziecko/małoletni – każda osoba do ukończenia 18. Roku życia.
- Krzywdzenie dziecka – popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka, lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbanie.
- Personel – każdy pracownik Muzeum bez względu na formę zatrudnienia, w tym współpracownik, stażysta, wolontariusz lub inna osoba, która z racji pełnionej funkcji lub zadań ma (nawet potencjalny) kontakt z dziećmi.
- Opiekun dziecka – osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny, a także rodzic zastępczy.
- Instytucja/placówka – każda instytucja świadcząca usługi dzieciom lub działająca na rzecz dzieci.
- Dyrektor – osoba która w strukturze organizacyjnej jednostki jest uprawniona do jej reprezentowania.
- Zgoda rodzica dziecka oznacza zgodę co najmniej jednego z rodziców dziecka.
W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka konieczne jest poinformowanie rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodziny. - Osoba odpowiedzialna za Standardy Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem to wyznaczony przez dyrektora pracownik sprawujący nadzór nad realizacją niniejszych Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem.
- Dane osobowe dziecka to wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka.
Rozdział 3.
Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka.
- Pracownicy Muzeum posiadają wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
- W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka pracownicy Muzeum podejmą rozmowę z rodzicami, przekazując informację na temat dostępnej oferty wsparcia
i motywując ich do szukania dla siebie pomocy. - Pracownicy monitorują sytuację i dobrostan dziecka.
- Pracownicy znają i stosują zasady bezpiecznych relacji personel-dziecko i dziecko-dziecko ustalone w Muzeum.
- Rekrutacja pracowników Muzeum odbywa się zgodnie z zasadami bezpiecznej rekrutacji personelu.
Rozdział 4.
Zasady reagowania na przypadki podejrzenia, że małoletni doświadcza krzywdzenia. Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka
W przypadku powzięcia przez pracownika podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, pracownik ma obowiązek sporządzenia notatki służbowej i przekazania uzyskanej informacji dyrektorowi Muzeum.
- Po uzyskaniu informacji dyrektor wzywa opiekunów dziecka, którego krzywdzenie podejrzewa i informuje ich o podejrzeniu.
- W sytuacji wszczęcia procedury, wyznaczona przez dyrektora osoba sporządza opis sytuacji małoletniego w jednostce i rodzinie dziecka na podstawie rozmów
z dzieckiem, pracownikami jednostki oraz opracowuje plan pomocy małoletniemu. - Plan pomocy małoletniemu powinien zawierać wskazania dotyczące:
a) podjęcia przez placówkę działań w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, w tym zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia do odpowiedniej instytucji,
b) wsparcia, jakie zaoferuje dziecku placówka,
c) skierowania małoletniego do specjalistycznej placówki pomocy dziecku, jeżeli istnieje taka potrzeba.
- W bardziej skomplikowanych przypadkach (dotyczących np. wykorzystywania seksualnego lub znęcania się fizycznego i psychicznego o dużym nasileniu) dyrektor powołuje zespól interwencyjny, w skład którego mogą wejść: dyrektor oraz inni pracownicy mający wiedzę na temat skutków krzywdzenia dziecka lub
o krzywdzonym dziecku. - Zespól interwencyjny sporządza plan pomocy małoletniemu na podstawie opisu sporządzonego przez członków zespołu.
- W przypadku gdy podejrzenie krzywdzenia zgłoszą rodzice/opiekunowie dziecka, dyrektor Muzeum jest zobowiązany powołać zespół interwencyjny.
- Zespół, o którym mowa, wzywa rodziców/opiekunów dziecka na spotkanie wyjaśniające, podczas którego może zaproponować zdiagnozowanie zgłaszanego podejrzenia w zewnętrznej bezstronnej instytucji. Ze spotkania sporządza się protokół.
- Sporządzony przez zespół interwencyjny plan pomocy małoletniemu wraz z zaleceniem współpracy przy jego realizacji przedstawiany jest rodzicom/opiekunom przez Dyrektora Muzeum.
- Dyrektor informuje rodziców/opiekunów o obowiązku Muzeum zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia małoletniego do odpowiedniej instytucji (prokuratura, policja lub sąd rodzinny, ośrodek pomocy społecznej bądź przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego procedura „Niebieskiej Karty” w zależności od zdiagnozowanego typu krzywdzenia i skorelowanej z nim interwencji.
Po poinformowaniu rodziców/opiekunów małoletniego zgodnie z punktem poprzedzającym – dyrektor składa zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury/policji lub wniosek o wgląd w sytuację rodziny do Sądu Rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich, ośrodka pomocy społecznej.
W przypadku gdy podejrzenie krzywdzenia zgłosili rodzice/opiekunowie małoletniego, a podejrzenie to nie zostało potwierdzone – informuje o tym fakcie rodziców/opiekunów na piśmie.
Z przebiegu interwencji sporządza się kartę interwencji, której wzór stanowi Załącznik nr 3 do niniejszych Standardów.
Wszyscy pracownicy i inne osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych podjęły informację o krzywdzeniu dziecka lub informację z tym związane, są zobowiązani do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informację przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.
Rozdział 5.
Zasady ochrony wizerunku dziecka i danych osobowych
- Muzeum, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych zapewnia ochronę wizerunku dziecka, zapewnia najwyższe standardy ochrony danych osobowych małoletnich zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
- Dane osobowe małoletniego podlegają ochronie na zasadach określonych w Ustawie
z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych):
a) Pracownik ma obowiązek zachowania tajemnicy danych osobowych, które przetwarza oraz zachowania w tajemnicy sposobów zabezpieczenia danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem;
b) Dane osobowe małoletniego są udostępniane wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.
- Wytyczne dotyczące zasad ochrony wizerunku dziecka i danych osobowych dzieci opisane są w Załączniku nr 4 do niniejszych Standardów.
- Pracownikowi nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie bez pisemnej zgody rodzica/opiekuna prawnego dziecka.
- Upublicznienie przez pracownika wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego dziecka.
- W celu uzyskania zgody, o której mowa wyżej, pracownik może skontaktować się
z opiekunem dziecka, by uzyskać zgodę na nieodpłatne wykorzystanie zarejestrowanego wizerunku dziecka i określić, w jakim kontekście będzie wykorzystywany, np. że umieszczony zostanie na platformie Facebook w celach promocyjnych lub na stronie internetowej Muzeum (niniejsza zgoda obejmuje wszelkie formy publikacji w szczególności plakaty reklamowe, ulotki, drukowane materiały promocyjne, reklamę w gazetach i czasopismach oraz Internecie itp.) lub ustalić procedurę uzyskania zgody. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna dziecka – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
Rozdział 6.
Monitoring stosowania Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem
- Dyrektor wyznacza…………………………………………..(imię i nazwisko) na osobę odpowiedzialną za realizację i propagowanie Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem.
- Osoba, o której mowa w punkcie 1, jest odpowiedzialna za monitorowanie realizacji Standardów, za reagowanie na sygnały naruszanie Standardów, prowadzenie rejestru zgłoszeń oraz za proponowanie zmian w Standardach.
- Osoba odpowiedzialna za realizację i propagowanie Standardów ochrony małoletnich przeprowadza wśród pracowników, raz na 12 miesięcy ankietę monitorującą poziom realizacji Standardów. W ankiecie pracownicy mogą proponować zmiany oraz wskazywać naruszenia Standardów.
- Ankieta monitorującą stanowi Załącznik nr 5 do niniejszych Standardów.
- Na podstawie przeprowadzonej ankiety osoba odpowiedzialna za realizację i propagowanie Standardów Ochrony Małoletnich sporządza raport z monitoringu, który następnie przekazuje dyrektorowi.
- Dyrektor na podstawie otrzymanego raportu wprowadza do Standardów niezbędne zmiany i ogłasza je pracownikom, dzieciom i ich rodzicom/opiekunom.
Rozdział 7.
Przepisy końcowe
- Niniejsze Standardy Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.
- Ogłoszenie Standardów następuje poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń lub w innym widocznym miejscu w siedzibie placówki lub zamieszczenie na stronie internetowej oraz wywieszenie w wersji skróconej.
Załączniki do Standardów Ochrony Małoletnich
Załącznik Nr 1 – Zasady bezpiecznej rekrutacji pracowników.
- Dyrektor przed zatrudnieniem pracownika poznaje dane osobowe, kwalifikacje kandydata/kandydatki w tym stosunek do wartości podzielanych przez placówkę, takich jak ochrona praw dzieci i szacunek do ich godności.
- Dyrektor dba o to by osoby przez niego zatrudnione (w tym osoby pracujące na podstawie umowy zlecenia oraz wolontariusze i stażyści) posiadały odpowiednie kwalifikacje do pracy z dziećmi oraz były dla nich bezpieczne.
- Aby sprawdzić powyższe, w tym stosunek osoby zatrudnianej do dzieci i podzielania wartości związanych z szacunkiem wobec nich oraz przestrzegania ich praw, dyrektor może żądać danych (w tym dokumentów) dotyczących:
a) Wykształcenia,
b) Kwalifikacji zawodowych,
c) Przebiegu dotychczasowego zatrudnienia kandydata/kandydatki.
- W każdym przypadku dyrektor musi posiadać dane pozwalające zidentyfikować osobę przez niego zatrudnianą, niezależnie od podstawy zatrudnienia. Powinien znać:
a) imię (imiona) i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) dane kontaktowe osoby zatrudnianej,
- Dyrektor może poprosić kandydata/kandydatkę o przedstawienie referencji z poprzednich miejsc zatrudniania lub o podanie kontaktu do osoby, która takie referencje może wystawić. Podstawę dostarczenia referencji lub kontaktu do byłych pracodawców jest zgoda kandydata/kandydatki. Niepodanie tych danych e świetle obowiązujących przepisów nie powinno rodzić dla tej osoby negatywnych konsekwencji w postaci np. odmowy zatrudnienia wyłącznie w oparciu o tę podstawę. Ograniczeniem są w tym zakresie przepisy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO) oraz Kodeksu pracy.
- Dyrektor przed zatrudnieniem kandydata/kandydatki uzyskuje jego/jej dane osobowe, w tym dane potrzebne do sprawdzenia danych w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – Rejestr z dostępem ograniczonym.
Uwaga! Przed dopuszczeniem osoby zatrudnianej do wykonywania obowiązków związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, jest zobowiązane sprawdzić osobę zatrudnianą w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – Rejestr z ograniczonym oraz Rejestr osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystywania seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze. Rejestr dostępny jest na stronie: rps.ms.gov.pl. By móc uzyskać informacje z rejestru z dostępem ograniczonym, konieczne jest założenie profilu placówki.
- Aby sprawdzić osobę w Rejestrze, dyrektor potrzebuje następujących danych kandydata/kandydatki:
1) mię i nazwisko,
2) data urodzenia,
3) PESEL
4) nazwisko rodowe,
5) imię ojca
6) imię matki
- Wydruk z Rejestru przechowuje się w aktach osobowych pracownika lub analogicznej dokumentacji dotyczącej wolontariusza lub osoby zatrudnionej w oparciu o umowę cywilnoprawną.
Załącznik Nr 2 – Zasady bezpiecznych relacji.
Naczelną zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez personel na rzecz dzieci jest działanie dla ich dobra i w ich najlepszym interesie. Personel traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec dziecka
w jakiejkolwiek formie. Personel realizując te cele działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych Muzeum oraz swoich kompetencji. Zasady bezpiecznych relacji personelu z dziećmi obowiązują wszystkich pracowników, stażystów i wolontariuszy. Znajomość i zaakceptowanie zasad są potwierdzone podpisanie oświadczenia.
1. I. Relacje personelu
Każdy pracownik jest zobowiązany do utrzymywania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowego rozważenia czy jego reakcja, komunikat bądź działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych dzieci. Każdy pracownik zobowiązany jest działać w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji swojego zachowania.
- Komunikacja z dziećmi.
- W komunikacji z dziećmi pracownik zobowiązany jest:
a) zachować cierpliwość i szacunek,
b) słuchać uważnie dziecka i udzielać mu odpowiedzi adekwatnych do ich wieku i danej sytuacji,
c) informować dziecko o podejmowanych decyzjach jego dotyczących, biorąc pod uwagę oczekiwania dziecka,
d) szanować prawo dziecka do prywatności; jeśli konieczne jest odstąpienie od zasady poufności, aby chronić dziecko, należy wyjaśnić mu to najszybciej jak to możliwe; jeśli pojawi się konieczność porozmawiania z dzieckiem na osobności, należy zostawić uchylone drzwi do pomieszczenia i zadbać, aby być w zasięgu wzroku innych; można też poprosić drugiego pracownika o obecność podczas takiej rozmowy,
e) zapewnić dzieci, że jeśli czują się niekomfortowo w jakiejś sytuacji, wobec konkretnego zachowania czy słów, mogą o tym powiedzieć pracownikowi lub wskazanej osobie (w zależności od procedur interwencji, jakie przyjęto w jednostce) i mogą oczekiwać odpowiedniej reakcji i/lub pomocy.
- Pracownikowi zabrania się:
a) Zawstydzania, upokarzania, lekceważenia i obrażania dziecka oraz podnoszenia głosu na dziecko w sytuacji innej niż wynikająca z bezpieczeństwa dziecka lub innych dzieci,
b) Ujawniania informacji wrażliwych dotyczących dziecka wobec osób nieuprawnionych, w tym wobec innych dzieci, obejmuje to wizerunek dziecka, informacje o jego/jej sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, medycznej, opiekuńczej i prawnej,
c) Zachowywania się w obecności dziecka w sposób niestosowny; obejmuje to używanie wulgarnych słów, gestów i żartów, czynienie obraźliwych uwag, nawiązywanie w wypowiedziach do aktywności bądź atrakcyjności seksualnej oraz wykorzystanie wobec dziecka relacji władzy lub przewagi fizycznej (zastraszanie, przymuszanie, groźby).
- Działania realizowane z dziećmi.
- Pracownik zobowiązany jest:
a) Doceniać i sanować wkład dzieci w podejmowanie działania, równorzędnie je angażować, bez względu na ich status społeczny, etniczny, kulturowy, religijny
i światopogląd, płeć, orientację seksualną, sprawność/ niepełnosprawność,
b) Unikać faworyzowania dzieci
- Pracownikowi zabrania się:
a) Nawiązywania z dzieckiem jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych, składania mu propozycji o nieodpowiednim charakterze; obejmuje to także seksualne komentarze, żarty, gesty oraz udostępnianie nieletnim treści erotycznych i pornograficznych bez względu na ich formę,
b) Utrwalania wizerunku nieletniego (filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie) dla potrzeb prywatnych; dotyczy to także umożliwienia osobom trzecim utrwalenia wizerunków dzieci jeśli dyrekcja nie została o tym poinformowana, nie wyraziła zgody i nie uzyskała zgód rodziców/opiekunów oraz samych dzieci,
c) Proponowania nieletniemu alkoholu, wyrobów tytoniowych, nielegalnych sybstancji, jak również używania ich w obecności małoletnich,
d) Przyjmowania pieniędzy, prezentów od nieletnich, od rodziców/opiekunów dziecka,
e) Wchodzenia w relacje jakiejkolwiek zależności wobec dziecka lub rodziców/ opiekunów dziecka, zachowywania się w sposób mogący sugerować innym istnienie takiej zależności i prowadzący do oskarżeń o nierówne traktowanie bądź czerpanie korzyści majątkowych i innych – nie dotyczy to okazjonalnych podarunków tj. kwiatów, prezentów składkowych czy drobnych upominków.
- Wszystkie ryzykowne sytuacje, które obejmują zauroczenie dzieckiem przez pracownika lub pracownikiem przez dziecko, muszą być raportowane dyrektorowi. Jeśli pracownik jest ich świadkiem, zobowiązany jest reagować stanowczo, ale
z wyczuciem, aby zachować godność osób zainteresowanych.
IV. Kontakt fizyczny z dziećmi.
- Jakiekolwiek przemocowe działanie wobec małoletniego jest niedopuszczalne. Istnieją jednak sytuacje w których fizyczny kontakt z dzieckiem może być stosowny i spełnia zasady bezpiecznego kontaktu: jest odpowiedzią na potrzeby dziecka w danym momencie, uwzględnia wiek dziecka, etap rozwojowy, płeć, kontekst kulturowy
i sytuacyjny. Nie można jednak wyznaczyć uniwersalnej stosowności każdego takiego kontaktu fizycznego, ponieważ zachowanie odpowiednie wobec jednego dziecka może być nieodpowiednie wobec innego. - Pracownik zobowiązany jest:
a) Kierować się zawsze swoim profesjonalnym osądem, słuchając, obserwując i odnotowując reakcję dziecka, pytając je o zgodę na kontakt fizyczny (np. podniesienie, przytulenie) i zachowując świadomość, że nawet przy jego dobrych intencjach taki kontakt może być błędnie zinterpretowany przez dziecko lub osoby trzecie,
b) Być zawsze przygotowanym na wyjaśnienie swoich działań,
c) Zachować szczególną ostrożność wobec dziecka, które doświadczyło nadużycia i krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego bądź zaniedbania; takie doświadczenia mogą czasem sprawić, że dziecko będzie dążyć do nawiązywania niestosownych bądź nieadekwatnych fizycznych kontaktów z dorosłymi; w takich sytuacjach pracownik powinien reagować z wyczuciem, jednak stanowczo i pomóc dziecku zrozumieć znaczenie osobistych granic.
- Pracownikowi zabrania się:
a) Bicia, szturchania, popychania oraz naruszania integralności fizycznej dziecka w jakiejkolwiek formie,
b) Dotykania dziecka w sposób, który mógłby być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny,
c) Angażowania się w takie aktywności jak łaskotanie, udawanie walki z dziećmi czy brutalne zabawy fizyczne.
- W sytuacjach wymagających czynności pielęgnacyjnych i higienicznych wobec dziecka, pracownik zobowiązany jest unikać innego niż niezbędny kontakt fizyczny
z dzieckiem. W każdej czynności pielęgnacyjnej i higienicznej, związanej
z pomaganiem dziecku w ubieraniu się i rozbieraniu, myciu czy korzystaniu z toalety, pracownikowi powinna asystować druga osoba zatrudniona w Muzeum. - Kontakt fizyczny z dzieckiem musi być jawny, nieukrywany, nie może wiązać się
z jakąkolwiek gratyfikacją ani wynikać z relacji władzy. Jeśli pracownik będzie świadkiem jakiegokolwiek z wyżej opisanych zachowań i/lub sytuacji ze stronnych innych dorosłych lub dzieci, zobowiązany jest zawsze poinformować o tym osobę odpowiedzialną i/lub postępować zgodnie z obowiązującą procedurą interwencji.
V. Kontakty pracownika z dzieckiem poza godzinami pracy.
- Obowiązuje zasada, że kontakt z dziećmi przebywającymi w Muzeum, powinien odbywać się wyłącznie w godzinach pracy i dotyczyć celów edukacyjnych lub wychowawczych.
- Pracownikowi zabrania się zapraszania do swojego miejsca zamieszkania, spotykania się z obcymi dziećmi poza godzinami pracy; obejmuje to także kontakty z obcymi dziećmi poprzez prywatne kanały komunikacji (telefon, e-mail, komunikatory, profile
w mediach społecznościowych). - Jeśli zachodzi taka konieczność, właściwą formą komunikacji z obcymi dziećmi i ich rodzicami lub opiekunami poza godzinami pracy są kanały służbowe (e-mail, telefon służbowy).
- Jeśli zachodzi konieczność spotkania z obcymi dziećmi poza godzinami pracy, pracownik zobowiązany jest poinformować o tym dyrektora a rodzice/opiekunowie dzieci muszą wyrazić zgodę na taki kontakt.
- Utrzymywanie relacji towarzyskich lub rodzinnych (jeśli dzieci i rodzice/opiekunowie dzieci przebywających w Muzeum są osobami bliskimi wobec pracownika) wymaga zachowania poufności wszystkich informacji dotyczących innych dzieci, ich rodziców oraz opiekunów.
- VI. Bezpieczeństwo online.
- Pracownik musi być świadomy cyfrowych zagrożeń i ryzyka wynikającego
z rejestrowania swojej prywatnej aktywności w sieci przez aplikacje i algorytmy,
a także własnych działań w internecie. Dotyczy to odwiedzania określonych stron, korzystania z aplikacji randkowych, na których może spotkać małoletnich, obserwowania określonych osób/stron w mediach społecznościowych i ustawień prywatności kont, z których korzysta. Jeśli profil pracownika jest publicznie dostępny, to również dzieci i ich rodzice/opiekunowie mają wgląd w cyfrową aktywność pracownika. - Pracownik zobowiązany jest wyłączać lub wyciszać osobiste urządzenia elektroniczne w trakcie zajęć.
- Pracownikowi zabrania się nawiązywania kontaktów z obcymi dziećmi poprzez przyjmowanie bądź wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych.
Załącznik nr 3 – Karta interwencji
Imię i nazwisko dziecka |
|
|||
Przyczyny interwencji(forma krzywdzenia) |
|
|||
Osoba zawiadamiająca o podejrzeniu krzywdzenia dziecka |
|
|||
Opis działań podjętych przez pedagoga/psychologa |
Data: |
Działanie: |
||
|
|
|||
|
|
|||
Spotkanie z opiekunami dziecka |
Data |
Opis spotkania: |
||
|
|
|||
|
|
|||
Forma podjętej interwencji (zakreślić właściwe) |
Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa |
Wniosek o wgląd w sytuację dziecka/rodziny |
Inny rodzaj interwencji (jaki?)……………………… ………………………………………………………………… |
|
Dane dotyczące interwencji (nazwa organu, do którego zgłoszono interwencję i data interwencji |
|
|
||
Wyniki interwencji- działania organów wymiaru sprawiedliwości(jeśli placówka uzyskałainformację o wynikach działania placówki lub rodziców) |
Data: |
Działanie: |
||
|
|
|||
Załącznik nr 4 – Wytyczne dotyczące zasad ochrony wizerunku dziecka i danych osobowych dzieci.
Zasady powstały w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.
Nasze wartości:
- W naszych działaniach kierujemy się odpowiedzialnością i rozwagą wobec utrwalania, przetwarzania, używania i publikowania wizerunków dzieci.
- Dzielenie się zdjęciami i filmami z naszych aktywności służy celebrowaniu sukcesów dzieci, dokumentowaniu naszych działań i zawsze ma na uwadze bezpieczeństwo dzieci. Wykorzystujemy zdjęcia/nagrania pokazujące szeroki przekrój dzieci – chłopców dziewczęta, dzieci w różnym wieku, o różnych uzdolnieniach, stopniu sprawności i reprezentujące różne grupy etniczne.
- Dzieci mają prawo zdecydować, czy ich wizerunek (konkretnej osoby) zostanie zarejestrowany i w jaki sposób zostanie przez nas użyty – o czym informujemy
i pytamy dziecko na bieżąco w danej sytuacji. - Zgoda rodziców/opiekunów prawnych na wykorzystanie wizerunku ich dziecka jest tylko wtedy wiążąca, jeśli dzieci i rodzice/opiekunowie prawni zostali poinformowani o sposobie wykorzystania zdjęć/nagrań i ryzyku wiążącym się z publikacją wizerunku.
Dbamy o bezpieczeństwo wizerunków dzieci poprzez:
- Pytanie o pisemną zgodę rodziców/opiekunów prawnych oraz o zgodę dzieci przed zrobieniem i publikacją zdjęcia/nagrania. Dobrą praktyką jest również pozyskanie zgód samych dzieci.
- Udzielenie wyjaśnień, do czego wykorzystamy zdjęcia/nagrania i w jakim kontekście, jak będziemy przechowywać te dane i do jakie potencjalne ryzyko wiążę się
z publikacją zdjęć/nagrań online. - Unikanie podpisywania zdjęć/nagrań informacjami identyfikującymi dziecko z imienia i nazwiska. Jeśli konieczne jest podpisania dziecka używamy tylko imienia.
- Rezygnację z ujawniania jakichkolwiek informacji wrażliwych o dziecku dotyczących m. in. stanu zdrowia, sytuacji materialnej, sytuacji prawnej i powiązanych
z wizerunkiem dziecka. - Zmniejszenia ryzyka kopiowania i niestosownego wykorzystania zdjęć/nagrań dzieci poprzez przyjęcie zasad:
- wszystkie dzieci znajdujące się na zdjęciu/nagraniu muszą być ubrane, a sytuacja zdjęcia/nagrania nie jest dla dziecka poniżająca, ośmieszająca ani nie ukazuje go
w negatywnym kontekście,
- zdjęcia/nagrania dzieci powinny się koncentrować na czynnościach wykonywanych przez dzieci i w miarę możliwości przedstawiać dzieci w grupie a nie pojedyncze osoby.
* Rezygnację z publikacji zdjęć dzieci, nad którymi nie sprawujemy już opieki, jeśli one lub ich rodzice/opiekunowie prawni nie wyrazili zgody na wykorzystanie zdjęć po wyjściu z Muzeum
* Przyjęcie zasady, że wszystkie podejrzenia i problemy dotyczące niewłaściwego rozpowszechniania wizerunku dzieci, związane z LMW Drzonów, należy rejestrować
i zgłaszać dyrekcji, podobnie jak inne niepokojące sygnały dotyczące zagrożenia bezpieczeństwa dzieci.
Rejestrowanie wizerunków dzieci do użytku własnego Muzeum.
W sytuacjach, w których Muzeum rejestruje wizerunki dzieci do własnego użytku, deklarujemy, że:
- Dzieci i rodzice/opiekunowie prawni zawsze będą poinformowani o tym, że dane wydarzenie będzie rejestrowane.
- Zgoda rodziców/opiekunów prawnych na rejestrację wizerunku dziecka zostanie przyjęta przez nas na piśmie oraz uzyskamy przynajmniej ustną zgodę dziecka.
- Jeśli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, impreza publiczna, zgoda rodziców/opiekunów prawnych dziecka nie jest wymagana.
Rejestrowanie wizerunków dzieci do prywatnego użytku.
W sytuacjach, w których rodzice/opiekunowie lub widzowie wydarzeń i uroczystości rejestrują wizerunki dzieci na terenie LMW Drzonów do prywatnego użytku, informujemy na początku każdego z tych wydarzeń o tym, że:
- Wykorzystanie, przetwarzanie i publikowanie zdjęć/nagrań zawierających wizerunki dzieci i osób dorosłych wymaga udzielenia zgody przez te osoby, w przypadku dzieci – przez ich rodziców/opiekunów prawnych.
- Zdjęcia lub nagrania zawierające wizerunki dzieci nie powinny być udostępniane
w mediach społecznościowych ani na serwisach otwartych, chyba, że rodzice lub opiekunowie prawni tych dzieci wyrażą na to zgodę. - Przed publikacją zdjęcia/nagrania online zawsze warto sprawdzić ustawienia prywatności, aby upewnić się, kto będzie mógł uzyskać dostęp do wizerunku dziecka.
Rejestrowanie wizerunku dzieci przez osoby trzecie i media.
- Jeśli przedstawiciele mediów lub dowolna inna osoba będą chcieli zarejestrować organizowane przez nas wydarzenie i opublikować zebrany materiał, muszą zgłosić taką prośbę wcześniej i uzyskać zgodę dyrekcji. W takiej sytuacji upewnimy się, że rodzice/opiekunowie prawni udzielili pisemnej zgody na rejestrowanie wizerunku ich dzieci. Oczekujemy informacji o:
a) Imieniu, nazwisku i adresie osoby lub redakcji występującej o zgodę,
b) Uzasadnieniu potrzeby rejestrowania wydarzenia oraz informacji, w jaki sposób
i w jakim kontekście zostanie wykorzystany zebrany materiał,
c) Podpisanej deklaracji o zgodności podanych informacji ze stanem faktycznym.
- Personelowi Muzeum nie wolno umożliwić przedstawicielom mediów i osobom nieupoważnionym utrwalania wizerunku pojedynczego dziecka na terenie Muzeum bez pisemnej zgody rodzica/opiekuna prawnego dziecka oraz bez zgody dyrekcji.
- Personel Muzeum nie kontaktuje przedstawicieli mediów z dziećmi, nie przekazuje mediom kontaktu do rodziców/opiekunów prawnych dzieci i nie wypowiada się
w tym kontakcie z przedstawicielami mediów o sprawie dziecka lub jego rodzica/opiekuna prawnego. Zakaz ten dotyczy także sytuacji, gdy pracownik jest przekonany, że jego wypowiedź nie jest w żaden sposób utrwalana. - W celu realizacji materiału medialnego dyrekcja może podjąć decyzję o udostępnieniu wybranych pomieszczeń dla potrzeb nagrania. Dyrekcja podejmując taką decyzję poleca przygotowanie pomieszczenia w taki sposób, aby uniemożliwić rejestrowanie przebywających na terenie Muzeum dzieci.
Zasady w przypadku niewyrażenia zgody na rejestrowanie wizerunku dziecka.
Jeśli dzieci, rodzice lub opiekunowie prawni nie wyrazili zgody na utrwalenie wizerunku dziecka, będziemy respektować ich decyzję. Z wyprzedzeniem ustalimy
z rodzicami/opiekunami prawnymi i dziećmi, w jaki sposób osoba rejestrująca wydarzenie będzie mogła zidentyfikować konkretne dziecko, aby nie utrwalać jego wizerunku na zdjęciach indywidualnych i grupowych.
Rozwiązanie jakie przyjmiemy, nie będzie wykluczające dla dziecka, którego wizerunek nie powinien być rejestrowany.
Przechowywanie zdjęć i nagrań.
Przechowujemy materiały zawierające wizerunek dzieci w sposób zgodny z prawem
i bezpieczny dla dzieci:
- Nośniki analogowe zawierające zdjęcia i nagrania są przechowywane w zamkniętej szafce, a nośniki elektroniczne zawierające zdjęcia i nagrania w folderze chronionym z dostępem ograniczonym do osób uprawnionych przez Muzeum.
- Nośniki będą przechowywane przez okres wymagany przepisami prawa o archiwizacji lub okres ustalony przez placówkę w polityce ochrony danych osobowych.
- Nie przechowujemy materiałów elektronicznych zawierające wizerunki dzieci na nośnikach nieszyfrowanych ani mobilnych, takich jak telefony komórkowe i urządzenia z przenośną pamięcią.
- Nie wyrażamy zgody na używanie przez pracowników osobistych urządzeń rejestrujących (tj. telefony komórkowe, aparaty fotograficzne, kamery) w celu rejestrowania wizerunków konkretnych dzieci.
- Utrwalenie wizerunku dziecka, jeśli to konieczne lub wymuszone określoną sytuacją, dokonuje się tylko przy użyciu urządzeń stanowiących własność placówki. Nie wykorzystuje się do tego prywatnych aparatów.
Załącznik nr 5 – Ankieta monitorująca poziom realizacji Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem.
|
TAK |
NIE |
Czy znasz standardy ochrony małoletnich przed krzywdzeniem obowiązujące w Muzeum? |
|
|
Czy znasz treść dokumentu „Standardy Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem” |
|
|
Czy potrafisz rozpoznawać symptomy krzywdzenia dzieci?
|
|
|
Czy wiesz, jak reagować na symptomy krzywdzenia dzieci?
|
|
|
Czy zdarzyło Ci się zaobserwować naruszenie zasad zawartych w Standardach Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem przez innego pracownika? |
|
|
Jeśli tak – jakie zasady zostały naruszone?
|
|
|
Czy podjąłeś/aś jakieś działania? Jeśli tak to jakie?
|
|
|
Jeśli nie – dlaczego?
|
|
|
Czy masz jakieś uwagi/poprawki/sugestie dotyczące Standardów Ochrony Małoletnich przed krzywdzeniem? (odpowiedź opisowa)
|
|
|
Załącznik nr 6 – Oświadczenie o zapoznaniu się ze Standardami Ochrony Małoletnich
……………………………………………………………
imię i nazwisko Pracownika
Ja niżej podpisany(-a) oświadczam, że zapoznałem(-am) się z dokumentacją wchodząca w skład Standardów Ochrony Małoletnich obowiązującą w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze z/s w Drzonowie i przyjmuje je do realizacji.
Oświadczam również, że posiadam pełną zdolność do czynności prawnych, korzystam z praw publicznych, nie byłem (-am) skazany (-a) za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności i przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę małoletniego oraz nie toczy się przeciwko mnie żadne postępowanie karne ani dyscyplinarne w tym zakresie. Nie zostałem (-am) skazany (-a) prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne. Jestem świadomy (-a) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
……………………………..
(data, podpis)
Załącznik nr 7 – Rejestr interwencji i zgłoszeń
L.p |
Data interwencji/zgłoszenia |
Przedmiot interwencji/zgłoszenia |
Wynik interwencji/zgłoszenia |
Uwagi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
WYKAZ WAŻNYCH NUMERÓW TELEFONÓW I ADRESÓW
- Telefon Zaufania – 19 288 (linia dostępna od poniedziałku do piątku w godz. 20:00 – 08:00; w soboty, niedziele i święta – całodobowo);
- Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” – tel. 800 120 002 (linia dostępna 24 godziny na dobę i przez siedem dni w tygodniu) oraz e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. ;
- Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” Instytutu Psychologii Zdrowia – tel. (22) 668 70 00 oraz 116 123 (linia dostępna 24 godziny na dobę i przez siedem dni w tygodniu);
- Fundacja Feminoteka – Telefon przeciwprzemocowy dla kobiet doświadczających przemocy (w tym kobiet transseksualnych) – tel. 888 88 33 88 (telefon czynny od poniedziałku do piątku w godz. 11 – 19);
- Centrum Praw Kobiet – tel. 800 107 777 (telefon interwencyjny czynny całą dobę; po połączeniu należy wybrać 1 i potem 3);
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – Telefon zaufania dla Dzieci i Młodzieży – tel. 116 111 (linia dostępna 24 godziny na dobę i przez siedem dni w tygodniu) oraz Telefon dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania i pomocy psychologicznej Dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności takie jak: agresja i przemoc w szkole – tel. 800 100 100 (linia czynna od poniedziałku do piątku, w godz. 12 – 15);
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – tel. 800 12 12 12 (linia dostępna 24 godziny na dobę i przez siedem dni w tygodniu);
- Anonimowa Policyjna Linia Specjalna „Zatrzymaj Przemoc” – tel. 800 120 148 – (bezpłatna linia dostępna 24 godziny na dobę i przez siedem dni w tygodniu);
- Linia wsparcia psychologicznego Polskiego Czerwonego Krzyża – tel. (22) 230 22 07 (linia dostępna od poniedziałku do piątku w godz. 16 – 20);
- Bezpłatna aplikacja mobilna „Twój parasol” – https://twojparasol.com/.
Zarządzenie nr 2/2024
Dyrektora Lubuskiego Muzeum Wojskowego w Zielonej Górze z/s w Drzonowie
z dnia 23.02.2024 r.
w sprawie: wprowadzenia Standardów Ochrony Dzieci w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze z/s w Drzonowie
Na podstawie:
- Ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1606);
- Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1304 ze zm.);
Zarządza się, co następuje:
§ 1
Wprowadzam do stosowania przez wszystkich pracowników Standardy Ochrony Dzieci
w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Zielonej Górze, zwane dalej Standardami.
§ 2
Standardy stanowią załącznik do niniejszego zarządzenia.
§ 3
Standardy zamieszcza się na stronie Lubuskiego Muzeum Wojskowego
§ 4
Osobą odpowiedzialną za realizację, propagowanie oraz monitoring Standardów Panią Agnieszkę Radziejewską.
§ 5
Zarządzenie Dyrektora wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 15 lutego 2024 r.
***